როგორ მოახერხა სენკევიჩმა საიმედოდ აღეწერა ნერონის დრო ისტორიულ რომანში "ვიდრე ჰხვალ?"

ის­ტო­რი­უ­ლი ფან­ტას­ტი­კა მხატ­ვრუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ჟან­რია, რო­მე­ლიც აღ­წერს კონ­კრე­ტუ­ლი დრო­ის ის­ტო­რი­ულ მოვ­ლე­ნებს, პერ­სო­ნა­ჟებ­სა და კულ­ტუ­რას. ის აერ­თი­ა­ნებს ის­ტო­რი­ი­სა და მხატ­ვრუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ელე­მენ­ტებს, რომ შექ­მნას და­მა­ჯე­რე­ბე­ლი ამ­ბა­ვი, რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა და­ფუძნ­დეს რე­ა­ლურ მოვ­ლე­ნებ­ზე ან გა­მო­გო­ნილ პერ­სო­ნა­ჟებ­ზე.

ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის მი­ზა­ნია მკი­თხველს აჩ­ვე­ნოს გარ­კვე­უ­ლი ეპო­ქის ცხოვ­რე­ბა და კულ­ტუ­რა, გა­მო­ავ­ლი­ნოს ღრმად ჩა­ძი­რუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი და კი­თხვე­ბი, რო­მელ­თა წი­ნა­შეც იმ­დრო­ინ­დე­ლი ხალ­ხი იდგა.

პო­ლო­ნე­ლი მწე­რა­ლი, ნო­ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­უ­რე­ა­ტი ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში, ჰენ­რიკ სენ­კე­ვი­ჩი ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე გავ­ლე­ნი­ან მწერ­ლად ით­ვლე­ბა. მან გა­მო­ი­ყე­ნა თა­ვი­სი ნიჭი და ის­ტო­რი­ის ცოდ­ნა, რათა შე­ექ­მნა და­მა­ჯე­რე­ბე­ლი ის­ტო­რი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც ასა­ხავ­და მისი დრო­ის ხალ­ხის კულ­ტუ­რა­სა და ცხოვ­რე­ბას. სი­ენ­კე­ვიჩ­მა ასე­ვე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი წვლი­ლი შე­ი­ტა­ნა ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის ჟან­რის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, შექ­მნა წე­რის ახა­ლი მე­თო­დე­ბი და ტექ­ნი­კა.

მისი ნა­მუ­შევ­რე­ბი გახ­და მა­გა­ლი­თი მრა­ვა­ლი სხვა მწერ­ლის­თვის, რომ­ლე­ბიც მის მე­თო­დებ­სა და ტექ­ნი­კას იყე­ნებ­დნენ.

Quo vadis - რო­მა­ნი „ვიდ­რე ჰხვალ?“ მწერ­ლის ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე გახ­მა­უ­რე­ბულ ნა­წარ­მო­ე­ბად ით­ვლე­ბა, რო­მე­ლიც ორ­მოც­ზე მეტ ენა­ზე ითარ­გმნა. წიგ­ნის გა­მოს­ვლა ძა­ლი­ან უც­ნა­უ­რი და მო­უ­ლოდ­ნე­ლი სი­ურპრი­ზი იყო, რად­გან ის და­წე­რი­ლი იყო არა რუ­სე­თის, არა გერ­მა­ნი­ის, არა ზო­გი­ერ­თი ახ­ლომ­დე­ბა­რე ქვეყ­ნის, არა­მედ ძვე­ლი რო­მის ის­ტო­რი­ა­ზე.

ეს ძა­ლი­ან მო­უ­ლოდ­ნე­ლი იყო, შე­საძ­ლოა თვით სენ­კე­ვი­ჩის­თვი­საც კი. და მი­უ­ხე­და­ვად მისი უზარ­მა­ზა­რი პო­პუ­ლა­რო­ბი­სა პო­ლო­ნეთ­ში, მისი ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნე­ბის წყა­ლო­ბით, Quo vadis პო­პუ­ლა­რუ­ლი გახ­და მთელ მსოფ­ლი­ო­ში - მა­შინ­ვე და­ი­წყო მისი გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბა ყველ­გან. საკ­მა­რი­სია ით­ქვას, რომ იტა­ლი­ა­ში იგი ასზე მეტ­ჯერ გა­მო­ი­ცა და სი­ტუ­ა­ცია იყო სპე­ცი­ფი­კუ­რი იმი­თაც, რომ თა­ვად სი­ენ­კე­ვიჩ­მა ამა­ში ერთი პე­ნიც არ მი­ი­ღო.

სა­თა­უ­რის მნიშ­ვნე­ლო­ბა: რო­მა­ნის სა­თა­უ­რი "Quo Vadis?" აღე­ბუ­ლია ლა­თი­ნუ­რი გა­მოთ­ქმი­დან, რაც ნიშ­ნავს "სად მი­დი­ხარ?" (ვიდ­რე ჰხვალ?) ლე­გენ­დის თა­ნახ­მად, ეს სი­ტყვე­ბი პეტ­რე მო­ცი­ქულ­მა თქვა, როცა რო­მი­დან გზა­ზე მკვდრე­თით აღ­მდგარ ქრის­ტეს შეხ­ვდა. სი­უ­ჟე­ტი ეხე­ბა რო­მა­ელ პატ­რი­ცი­ას მარ­კუს ვი­ნი­ცი­უსს და ქრის­ტი­ან გო­გო­ნას ლი­გი­ას. მათი სიყ­ვა­რუ­ლის ის­ტო­რია ქრის­ტი­ან­თა სას­ტი­კი დევ­ნის ფონ­ზე ვი­თარ­დე­ბა.

სი­ენ­კე­ვიჩ­მა სა­გულ­და­გუ­ლოდ გა­მო­იკ­ვლია ის­ტო­რი­უ­ლი წყა­რო­ე­ბი ეპო­ქის ავ­თენ­ტუ­რი ასახ­ვის შე­საქ­მნე­ლად. რო­მან­ში წარ­მოდ­გე­ნი­ლია რე­ა­ლუ­რი ის­ტო­რი­უ­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი, რო­გო­რი­ცაა იმ­პე­რა­ტო­რი ნე­რო­ნი, ფი­ლო­სო­ფო­სი სე­ნე­კა და მო­ცი­ქუ­ლი პეტ­რე.

გარ­და ამი­სა, ქრის­ტი­ა­ნებს ადა­ნა­შა­უ­ლებ­დნენ ხან­ძარ­ში: ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა თვლი­და, რომ ისი­ნი იყ­ვნენ დამ­ნა­შა­ვე იმა­ში, რომ რომს ცე­ცხლი წა­ე­კი­და.

რო­მა­ნი „ვიდ­რე ჰხვალ?“ უაღ­რე­სად მიმ­ზიდ­ვე­ლია თა­ვი­სი ის­ტო­რი­უ­ლი ავ­თენ­ტუ­რო­ბით. ყო­ველ ახალ ფრა­ზა­ში ავ­ტო­რი ცდი­ლობს ჩას­ვას რო­მა­უ­ლი ტერ­მი­ნი ან სა­ხე­ლი რო­მა­უ­ლი ის­ტო­რი­ი­დან - რო­გორ­მე გაგ­ვაც­ნოს ძვე­ლი რო­მა­ე­ლის რთუ­ლი ცხოვ­რე­ბა იმ პე­რი­ო­დის ეპო­ქი­დან. რო­გორ გა­მო­უ­ვი­და ეს, რად­გან სი­ენ­კე­ვი­ჩი არ იყო პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ის­ტო­რი­კო­სი, მით უმე­ტეს, ძვე­ლი რო­მის სპე­ცი­ა­ლის­ტი? მწე­რა­ლი ცდი­ლობ­და, ერთი მხრივ, არ გა­და­ეხ­ვია მის­თვის ცნო­ბილ ის­ტო­რი­ულ მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბებს და მუ­შა­ობ­და ძვე­ლი ის­ტო­რი­კო­სე­ბის ნაშ­რო­მებ­თან, მე­ო­რე მხრივ, ეწ­ვია რომს, და­ათ­ვა­ლი­ე­რა ძვე­ლი რო­მა­უ­ლი ნაშ­რო­მე­ბი. ხე­ლოვ­ნე­ბა, არ­ქი­ტექ­ტუ­რის ნაშ­თე­ბი და შეძ­ლო ნა­ვი­გა­ცია ტო­პოგ­რა­ფი­ა­ში. მე­სა­მე, მან, რა თქმა უნდა, გა­ი­ა­რა კონ­სულ­ტა­ცია ექ­სპერ­ტებ­თან. თა­ვად სი­ენ­კე­ვიჩ­მა თქვა, რომ ამ ნა­მუ­შე­ვარ­მა ის სა­შინ­ლად ამო­წუ­რა - მას ყო­ველ­თვის დრო­უ­ლად უნდა და­ეს­რუ­ლე­ბი­ნა ახა­ლი ნა­წი­ლე­ბი და არ და­ე­წია მათ­ში თა­მა­სა, მაგ­რამ, რო­გორც ჩანს, წარ­მა­ტე­ბას მი­აღ­წია. შე­საძ­ლოა, მოქ­მე­დე­ბა არ ვი­თარ­დე­ბა ძა­ლი­ან სწრა­ფად, თა­ნა­მედ­რო­ვე რო­მა­ნის­თვის, მაგ­რამ ახ­ლაც კი, სი­უ­ჟე­ტუ­რი ხა­ზე­ბი და სვლე­ბი საკ­მა­ოდ აქ­ტუ­ა­ლუ­რია.

ს­ენ­კე­ვი­ჩი მუ­შა­ობ­და ის­ტო­რი­კოს ტა­ცი­ტუ­სის ტექ­სტთან. ტა­ცი­ტუ­სი და­ი­ბა­და ჩვენს წელ­თაღ­რი­ცხვამ­დე I სა­უ­კუ­ნე­ში. ჩვე­ნი წელ­თაღ­რი­ცხვით II სა­უ­კუ­ნის 20-იან წლებ­ში, უკვე მო­ხუც­მა, და­ას­რუ­ლა ნაშ­რო­მი სა­ხელ­წო­დე­ბით „ანა­ლე­ბი“. სამ­წუ­ხა­როდ, „ანა­ლებ­მა“ ჩვე­ნამ­დე ვერ მო­აღ­წია სრუ­ლად და ეს არის დიდი ტრა­გე­დია. მას­ში დაწ­ვრი­ლე­ბით არის აღ­წე­რი­ლი სხვა­დას­ხვა მოვ­ლე­ნე­ბი, მათ შო­რის I სა­უ­კუ­ნის მე­ო­რე ნა­ხევ­რის. და რაც მთა­ვა­რია - ნე­რო­ნის, ცნო­ბი­ლი იმ­პე­რა­ტო­რის მმარ­თვე­ლო­ბის პე­რი­ო­დი.

ს­ენ­კე­ვი­ჩის რო­მა­ნე­ბის უმე­ტე­სო­ბა ეკ­რა­ნი­ზე­ბუ­ლია. სი­ენ­კე­ვიჩ­მა ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის ჟანრ­ში ახა­ლი თე­მე­ბი და პრობ­ლე­მე­ბიც შე­მო­ი­ტა­ნა, რაც თა­ვის დრო­ზე ძა­ლი­ან აქ­ტუ­ა­ლუ­რი გახ­და. მწე­რა­ლი შე­ე­ხო ეროვ­ნუ­ლი იდენ­ტო­ბის, რე­ლი­გი­ის, თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სა და თა­ნას­წო­რო­ბის სა­კი­თხებს. ჰენ­რიკ სი­ენ­კე­ვიჩ­მა დიდი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის ჟანრ­ზე, შექ­მნა წე­რის ახა­ლი მე­თო­დე­ბი და ტექ­ნი­კა, შე­მო­ი­ტა­ნა ახა­ლი თე­მე­ბი და სა­კი­თხე­ბი და და­წე­რა მიმ­ზიდ­ვე­ლი ის­ტო­რი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც დღე­საც პო­პუ­ლა­რუ­ლია.

სენ­კე­ვი­ჩის „ვიდ­რე ჰხვალ?“ უკვე ხელ­მი­საწ­ვდო­მია "ბიბ­ლუ­სის" მა­ღა­ზი­ებ­სა და პრე­სის გავ­რცე­ლე­ბის ჯი­ხუ­რებ­ში და ერთი კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში სპე­ცი­ა­ლურ ფა­სად - 10 ლა­რად გა­ი­ყი­დე­ბა! ის „პა­ლიტ­რა L”-ის ახა­ლი სე­რი­ის "კი­დევ 15 წიგ­ნი, რო­მე­ლიც უნდა წა­ი­კი­თხო, სა­ნამ ცო­ცხა­ლი ხარ" ფარ­გლებ­ში, მე­ექ­ვსე ტო­მად გა­მო­ი­ცა და „ბიბ­ლუ­სის“ ქსელ­ში 8 ივ­ლისს გა­ეშ­ვა. სე­რი­ის მე­ექ­ვსე წიგ­ნის ან სრუ­ლი სე­რი­ის გა­მო­წე­რა ვებგ­ვერ­დი­დან, სპე­ცი­ა­ლურ ფა­სად შე­გიძ­ლი­ათ: https://palitral.ge/subscriptions/81 ასე­ვე, შე­გიძ­ლი­ათ დაგ­ვი­კავ­შირ­დეთ ნო­მერ­ზე: 0322470045