ნინო ჟვანია

48 წლის

პიანისტი, მუსიკისმცოდნე, ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი, თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის სახელმწიფო კონსერვატორიის ასოცირებული პროფესორი. ნინო ჟვანიამ დაამთავრა ვ. სარაჯიშვილის სახელობის სახელმწიფო კონსერვატორია და  დიუსელდორფის რ. შუმანის სახელობის ჰოხშულე ფორტეპიანოს მიმართულებით. ევროპაში სწავლისას განსაკუთრებით დაინტერესდა თანამედროვე მუსიკით, რასაც მოყვა გამარჯვება ორლეანის XX საუკუნის საფორტეპიანო მუსიკის საერთაშორისო კონკურსზე და მონაწილეობა თანამედროვე მუსიკისადმი მიძღვნილ ფესტივალებში, კურსებსა თუ სიმპოზიუმებში.

თანამედროვე მუსიკისადმი ინტერესმა განაპირობა მისი სამეცნიერო მოღვაწეობაც. 2005 წელს ის დაბრუნდა საქართველოში და დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია მიძღვნილი გერმანელი კომპზიტორის კარლჰაინც შტოკჰაუზენის საფორტეპიანო შემოქმედებისადმი.

ნინო ჟვანიას ჩატარებული აქვს მასტერკლასები და ლექციები გერმანიაში, აშშ-ში, არგენტინაში, უკრაინაში, აზერბაიჯანში, ლატვიაში, ნორვეგიაში, უნგრეთში, დანიაში, ფინეთში, იტალიასა და პოლონეთში. 2010 და 2013 წლებში იყო ბოსტონის ნიუ-ინგლენდის კონსერვატორიისა და ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის მიწვეული პროფესორი და მეცნიერი. ამერიკაში ყოფნისასას ასევე  ჩაატარა ლექციები ჰარვარდისა და ტაფტსის უნივერსიტეტებში. მისი დისკოგრაფია მოიცავს როგორც ქართველი, ისე უცხოელი კომპოზიტორების ნაწარმოებების ჩანაწერებს.

ნინო ჟვანია მოღვაწეობს მუსიკალური ჟურნალისტიკის სფეროშიც. 2011-2013 წლებში ის გახლდათ კლასიკური მუსიკის რადიოსადგურ „მუზას“ პროგრამების მენეჯერი და წამყვანი, 2015-2016 წლებში კი მას საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მიჰყავდა გადაცემა „მუსიკოლოგოსი“. 2019 წლიდან მოყოლებული ნინო ჟვანია პროგრამულ ჩანიშვნებს წერს (ქართულ და ინგლისურ ენებზე) წინანდლის საერთაშორისო ფესტივალისთვის.

ნინო ჟვანია არის არაერთი სხვადასხვაენოვანი (ქართული, ინგლისური, გერმანული) მონოგრაფიის, სტატიისა და სახელმძღვანელოს ავტორი/თანაავტორი. მათ შორისაა:

·     მხატვრული კვლევა. ფილოსოფია და პრაქტიკა/Artistic Research. Philosophy and Practice. მონოგრაფია. გამომცემლობა „უნივერსალი“, თბილისი, 218 გვ. (თანაავტორები ე. ჭაბაშვილი და თ. ჟვანია), 2022

·     პიანისტი-აკომპანიატორი. სტუდენტის სახელმძღვანელო. განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი. ონლაინ-გამოცემა, თბილისი, 364 გვ. (თანაავტორები ლ. მარუაშვილი, ც. ქამუშაძე, თ. თავშავიძე), 2016

·     მუსიკის რეპეტიტორი. სტუდენტის სახელმძღვანელო. განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი. ონლაინ-გამოცემა, თბილისი, 369 გვ. (თანაავტორები ლ. მარუაშვილი, ც. ქამუშაძე, ო. კაპანაძე, მ. თხილავა, თ. თავშავაძე), 2016 

·     თანამედროვე საფორტეპიანო შემსრულებლობა ზოგადკულტურულ კონტექსტში, გამომცემლობა „ნეკერი“, თბილისი, 369 გვ., 2010

თავისი პირველი მოთხრობები ნინო ჟვანიამ 18 წლის ასაკში დაწერა, აქედან ერთი - Kyrie Eleison თამაზ წივწივაძის რეკომენდაციით 1994 წელს „ლიტერატურულ საქართველოში“ გამოქვეყნდა. მას შემდეგ მან მთელი ყურადღება დაუთმო მუსიკოლოგიურ მოღვაწეობას. „მეკომოკონები“ მისი პირველი ლიტერატურული ნამუშევარია თითქმის ოცდაათწლიანი პაუზის შემდეგ. 

წერილების წერა ფრიად ჩვეული ამბავია, მაგრამ რაოდენ ჩინებულია ეს საქმიანობა! წერის შესაძლებლობა რომ არ არსებობდეს, დიდი დარდი მოგვიცავდა ყველას. მე-10 საუკუნეში დაწერა ეს სეი სიონაგონმა, იაპონელმა მწერალმა... ქალმა.

ყოველთვის მიყვარდა წერა. წერილების იმდენად არა, ოღონდ... ყმაწვილქალობაში, მოთხრობის ჟანრს მივეძალე, მოგვიანებით - მუსიკისმცოდნეური კვლევისას... აი წერილების, თავისებური წერილების წერა Facebook-მა დამაწყებინა. წერილებს, ანუ პოსტებს ვწერდი ჩემს Facebook-ფრენდებს, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც გული გრძნობებს ვერ იტევდა. რამხელა შვებას გვანიჭებს საკუთარი გრძნობების გამოხატვა წერილებში, მაშინაც კი, როცა ვიცით, რომ შესაძლოა ნაწერმა არც კი მიაღწიოს მასთან, ვისაც მივმართავთ. ეს ისევ სეი სიონაგონია...

არც კი ვიცი, ვის მივმართავდი ჩემი პოსტებით. იქნებ საკუთარ თავს? ვგონებ, წერა საშუალებას მაძლევდა, შიგნით დაგუბებული შთაბეჭდილებები და ემოციები გარეთ გამომეშვა, რომ შემდეგ სივრცე გამომეთავსუფლებინა ახალი შთაბეჭდილებებისა და ემოციებისთვის. ეს ხანდახან იმდენად მჭირდებოდა, რომ კომპიუტერთან მისვლასაც კი არ, უფრო სწორედ, ვერ ველოდებოდი და მობილურ ტელეფონზე ვკრეფდი ჩანაწერებს... თან შთაგონების წყაროს ფოტოს ვუღებდი და თითქოს ამით Facebook-პოსტის ჟანრს მივაგებდი პატივს, რათა მკითხველისთვის ჩემი შთაბეჭდილება ვიზუალური სახითაც მიმეწოდებინა. ფოტოების არც თუ სახარბიელო ხარისხიდან გამომდინარე, ხშირად მობილურის რომელიმე აპლიკაციის გამოყენებით მათ ნახატებად ვაქცევდი... წარმოვიდგენდი, თითქოს ყველგან ალბომით ხელში დავდიოდი და თუ რამე მომეწონებოდა, ამ ალბომში ვაფიქსირებდი... და მართლაც, რამხელა შვებას მანიჭებდა ყოველივე ეს!

როგორც მივხვდი, ამიტომ წერდა სეი სიონაგონიც, რომელიც მხოლოდ მას შემდეგ გავიცანი, როდესაც იმავე Facebook-მეგობრების რჩევით, ჩემი პოსტების შეგროვება და ერთ წიგნად გამოცემა განვიზრახე. სწორედ მაშინ შემოვიდა ჩემს ცხოვრებაში ის, სრულიად შემთხვევით, კვლავდაკვლავ Facebook-ის სქროლვისას. ერთმა ფრენდმა გამოაქვეყნა მისი პატარა ჩანაწერი...

ღმერთო, როგორ მოხდა, რომ არ ვიცნობდი მანამდე მის „სასთუმლის ჩანაწერებს“ და თავად მას, სეი სიონაგონს - განთქმული პოეტის კიოჰარა ნო მოტოსუკეს ქალიშვილს, რომელიც დედოფალ სადაკოს სეფექალად იმპერატორ იჩიჯოს კარზე მსახურობდა. სწორედ იმ დროს, დაახლოებით 986-1002 წელს შეიქმნა „სასთუმლის ჩანაწერები“ - ასე მოიხსენიებდნენ იაპონელები ნაკრებს ჩანიშვნებისა, რომელთა საშუალებით ქალებს და კაცებს დაბინდებისას, საძინებელ ოთახში შესვლის შემდეგ, საკუთარ თავთან მარტოდ დარჩენილებს, თავში შემოხეტიალებული აზრები ქაღალდზე გადაჰქონდათ და შემდეგ მათ ხის სასთუმლის უჯრებში ინახავდნენ. სეის ნააზრევთა ნაკრებმა შეისისხლხორცა ეს სახელწოდება.

რას ინახავდა სეის სასთუმალი? ჩანაწერების ამ წიგნშია ყველაფერი, რამაც თვალთა ჩემთა წინარე ჩაიარა, ყველაფერი, რაც გულს მღელვარებით მივსებდა. ეს წიგნი დავწერე მარტომყოფმა ჩემი სახლის სიმყუდროვეში, ვიმედოვნებდი, აქ კაცთა თვალისთვის უჩინარი დარჩება-მეთქი.[1] როგორც თავად სეი სიონაგონი მოგვითხრობს წიგნის ბოლო თავში, მარტოობის ჟამს საკუთარი თავისთვის შექმნილი ჩანაწერები ერთმა სტუმარმა ხელს გააყოლა შემთხვევით. მას შემდეგ წიგნი ხელიდან ხელში გადადისო, დანანებით წერს... არადა, უკვე 11 საუკუნეა გადადის...

აი მე თავიდანვე საჯაროდ ვდებდი ჩემს ჩანაწერებს. მაგრამ ვწერდი მათ მართლაც ჩემთვის - სიმყუდროვეში, მარტოობაში. რაზე ვწერდი? ვწერდი ამ მთისას, იმ ბარისას, რაღაზე არა ვწერდი, ზოგჯერ სულ უმნიშნელო რამესაც კი ვწერდი.

მაგრამ ჩემს წიგნში მე ყველაზე მეტს მოგითხრობთ იმ ცნობისსაწადელ და გასაოცარ ამბებზე, რომლებითაც აგრე მდიდარია სამყარო ჩვენი და გესაუბრებით ღირშესანიშნავ ადამიანებზე.

აქ მე ლექსებზეც ვსაუბრობ, ხეთა და ბალახთა, ფრინველთა და მწერთა ამბებსაც გიყვებით, ვყვები თავისუფლად, შვებით, ვყვები, როგორც გულით მომსურვებია და, რა გაეწყობა, მავანმა და მავანმა გამკილოს: გაგვიცრუვდა იმედები, გაგვიცრუვდა. ეს უკვე მეტისმეტი დანამცეცება ხომ არააო...

მე ხომ ჩემი თავის სასიამოდ ვიწერდი ყოველივეს, რაც კი აზრად მომდიოდა. განა შეიძლება, რომ ეს ჩემი დაუდევარი ჩანაწერები ხელოვნების ყველა წესითა და კანონით დაწერილ ნამდვილ წიგნებს შეედაროს?

 არც ვცდილობ შედარებას. მაგრამ მაინც გადავწყვიტე, ჩემი დაუდევარი ჩანაწერები წიგნად ვაქციო... წიგნად, რომელიც თითქოს ყალამს მოჰყვა...

სეი სიონაგანის ყალამს წიგნთან ერთად ახალი ჟანრიც მოჰყვა - ძუიჰიცუ. ყალამს მოყოლილი, ყალმის კვალდაკვალ - დაახლოებით ასე ითარგმნება სიტყვა, გამოსახული ორი ჩინური, იაპონურ დამწერლობაში გამოყენებული იეროგლიფის - კანჯის საშაულებით. ძუიჰიცუ ეწოდა ჟანრს, რომელსაც საფუძველი სეი სიონაგანმა შორეულ მე-10 საუკუნეში დაუდო. ძუიჰიცუ შედგება პირადი ხასიათის, ერთამნეთთან ნაკლებად დაკავშირებული ესსეებისგან, თუ ქაღალდზე დაფიქსირებული ფრაგმენტული იდეებისგან, რომლებშიც ავტორის უშუალო გარემოცვა აირეკლება. ესეები ერთმანეთს ენაცვლება ასოციაციების პრინციპით... დაახლოებით ისე, როგორც ჩვენი გონება იქცევა მოშვებისას, კონცენტრირების უნარის დაკარგვისას, გნებავთ - მედიტირებისას, ხეტიალობს რა უმიზნოდ ჩვენს მოგონებებს, მოსაზრებებს, ზმანებებსა და ოცნებებს შორის. ძუიჰიცუს არსი არა იმ საგნებსა და დეტალებშია, რომლებსაც ის განიხილავს და აღწერს, არამედ ქარის მოძრაობაშიო - ამოვიკითხე ერთგან... რა პოეტური, თან საოცრად იაპონური აღწერაა ამ მოვლენისა... ისიც წავიკითხე, რომ ძუიჰიცუს ყველაზე დამახასიათებელი ნიშანთვისება ავტორის მედიტაციებია მატერიალური სამყარო სწრაფმავლობაზეო...

ჩემი ჩანაწერების არსიც, ვგონებ, ქარის მოძრაობაშია...

სხვათაშორის, ბევრად ადრე, ვიდრე სეი სიონაგონი შემოვიდოდა ჩემს ცხოვრებაში, ჩემმა გონებამ, მოშვებულ მდგომარეობაში ხეტიალისას ერთი არაჩვეულებრივი მეგრული სიტყვა ამომიგდო - მეკომოკონი... ყოველივე წვრილმანი, რაც ერთი შეხედვით უმნიშვნელოა, და თან საოცრად საჭირო... კონცენტრირების უნარი რომ დავუბრუნე ჩემს გონებას, მაშინ გადავწყვიტე, ჩემი „ყალმის კვალდაკვალ“ დაბადებული და კომპიუტერსა თუ მობილურ ტელეფონზე აკრეფილი ტექსტების ნარკებისთვის მეკომოკონები დამერქმია...

მეკომოკონები... ჩემი მეკომოკონები იმ წვრილმანებს ეხება, რომლებიც მნიშვნელოვან მოვლენათა სწრაფმავლობაში ხშირად შეუმჩნეველი რჩება... არადა ჩვენში ილექება და ჩვენსს არსს განსაზღვრავს...

ისე, ცხოვრებაც ხომ სხვა არაფერია, თუ არა მონაცვლეობა ქარის სიჩქარით სწრაფმავალი ეპიზოდებისა... ვინა სთქვა, რომ ცხოვრება თეატრია?! ძუიჰიცუა ჩვენი ცხოვრება...

P.S. რა ხანია მაწუხებს კითხვა - ნეტავ, ვისი უშუალო გარემოცვა აისახება ჩვენს ცხოვრებებში? ვისი მოშვებული და მედიტაციაში მყოფი გონება ქმნის თავის მოგონებებს, მოსაზრებებს, ზმანებებსა და ოცნებებს შორის უმიზნოდ ხეტიალისას ჩვენს მეკომოკონებს?

[1] მოცემული მონაკვეთიდან მოყოლებული, სეი სიონაგონის აქ მოყვანილი ტექსტის ქართული თარგმანი ჯუმბერ თითმერიას ეკუთვნის. 1983 წელს გამოიცა მის მიერ თარგმნილი სეი-სიონაგონის „მარტოობის ჟამს ჩანაწერები“, რომელიც წიგნის 306 თავს მოიცავს. თარგმანი გამოიყენება ჯ. თითმერიას მეუღლის თანხმობით. თავის დასაწყისში მოყვანილი ციტატების თარგმანი ავტორისაა.