ლიტერატურული კონკურსი
თვითმარქვია
თვითმარქვია
თვითმარქვია
მარი კვატია
„ბაბუის ნაჭამმა ტყემალმა შვილიშვილს კბილი მოჰკვეთაო“, -
ქართული ხალხური ანდაზა
"მამათა ჭამეს კაწახი და კბილნი შვილთანი მოლხუეს" (იერემია წინასწარმეტყველი 31.29)
სიგიჟესთან მებრძოლი ქალი
ნაშუაღამევს გადამიწყვეტია, დღის სინათლე მეხილა, მაგრამ ნურას უკაცრავად... სამშობიაროს ეზოში უპატრონო ძაღლები ყრუდ ახველებდნენ. დედას წუთშესვენება აეღო და არ ვიცი, სიხარულისგან თუ სხვა რამის გამო ცრემლი მოსდიოდა. გამურულ ზეცას ვერცხლისფერი, სავსე მთვარის სხივები იქით ეფინებოდა. ისეთი ჩუმჩუმელა კოცონი დაენთოთ, რომ ყოფილიყო, ღრუბელსაც შებოლავდა.
მახსოვს დედაჩემის თბილი ჩახუტება. მთრთოლარე ხელები და აჩქარებული გულისცემა, მისი ოფლის სუნი და ძუძუს გემო, რომელმაც გაურკვევლობის შიში გამიფანტა და ბედნიერების საბურველში გამხვია. მახსოვს, როგორ ციმციმებდა ოთახში ხელოვნური სინათლე და იმ უკუნ სიბნელეს მავიწყებდა, რომელშიც მარტოობის ცხრა თვე გავატარე.
- მარი, - გადაწყვიტა მამამ, როცა პირველად დამინახა. - არა მარიამი, მარიკა, ან მარინე! უბრალოდ მარი, მახვილით „ი“-ზე როგორც ფრანგულ კინოებშია.
„მარი... დედაჩემის პატივსაცემად...“ - გაიფიქრა დედამ და მამას მადლიერად გახედა, ისიც დაიხარა და შუბლზე აკოცა. ისევ დამეუფლა ყოვლისმომცველი ბედნიერების განცდა - ამ ქვეყნად მოვლინების ჩემი პირველი მისია შევასრულე - უშვილობას შეგუებულ, ასაკოვან მშობლებს იმედი ვაჩუქე. განსაკუთრებით დედას დავეხმარე, რომელმაც ორი თვის წინ მოულოდნელად დაკარგა დედა - ცხოვრების მეგზური და საუკეთესო მეგობარი, ვის გამოტირებაზეც ჩემ გამო უარი თქვა და რომლის უდროო სიკვდილით გაჩენილმა გამოუთქმელმა სევდამ, მუცლად ყოფნის დროს სამყაროს შიში ჩამისახა.
პატარა საოცრება ხელიდან ხელში გადავდიოდი. სიყვარულით მავსებდნენ ოჯახის წევრები და ნათესავები. „ეს ჩემი შვილია, ჩემი გოგონა!“ - ხმამაღლა გამოხატავდა სიხარულს დედა, თითქოს საკუთარ თავს არწმუნებდა იმაში, რომ ნამდვილად დავიბადე, ის კი ნამდვილად გახდა მშობელი; მას ხომ თექვსმეტი წლისას გამოუტანეს ექიმებმა უშვილობის განაჩენი და მამაჩემსაც სწორედ იმიტომ გაჰყვა ცოლად, რომ მასაც იგივე დიაგნოზი ჰქონდა... უთვალავ ხელში გამოვიარე, უამრავ ადამიანს მივეხუტე. სიცოცხლის პირველივე წელიწადს, ჯერ კიდევ ცოცხალი, თუმცა საწოლს მიჯაჭვული სოსო ძიასგან, სიცოცხლის ბოლომდე საკმარი სიყვარული მივიღე. თუმცა, იყვნენ ისეთებიც, ვინც გულის კარი ჩარაზული დამახვედრა. 40 წელია ვაკაკუნებ...
და მაინც, უპირობოდ მიყვარს ჩემი დიდი და ხმაურიანი ოჯახი, ისინიც კი, ვინც ჩემამდე იყვნენ და ვინც ჩემ შემდეგ იქნება.
სავსე მთვარობისას გავჩენილვარ. ამბობენ, სავსე მთვარეზე გრძნეული იბადებაო. ასეა ალბათ. ჩემი წინაპრების ყველა საიდუმლო უნებლიედ შემოვიდა ჩემში და ცხოვრების მიზნად დავისახე, პასუხი გამეცა კითხვაზე: ვინ ვარ სინამდვილეში?
- ჩვენი დიდი ბაბუა რაჭიდან ჩამოსულა სამეგრელოში, - მითხრა მამამ, როცა პირველად ვიკითხე ჩვენი გვარის ისტორია. ეს ის გვარია, რომლის გაგონებაზეც ბავშვობიდან მზარავს და რომელიც თურმე ჩემი არაა!
- რატომ მამა? - ვკითხე არაერთხელ, პასუხად კი ყოველთვის ერთსა და იმავეს ვისმენდი: „კაცი მოუკლავს და იქ აღარ დაედგომებოდა, მამა“.
იყო ამაში სიმართლის მარცვალი, ამას ქვეცნობიერად ვგრძნობდი: კაცის მკვლელები გვარში ნამდვილად გვყავდა, აი, რაჭველები კი არა!
***
90-იანი წლების საქართველოში ვიზრდებოდი. მახსოვს, ფანჯარასთან ვიჯექი ხუთი წლის პატარა, თბილისური სახლის ფანჯარასთან, რომელიც თურმე ჩემს დიდ ბაბუას აუშენებია. ჩემთვის ვიჯექი, რომ უცებ სკამი შეზანზარდა.
- დედა, დედა, მგონი სახლი იძვრის, - ვიყვირე შეშინებულმა.
- Боже упаси[1], - აღმოხდა დედას და პირჯვარი გამოისახა.
ჩვენს ავარიულ სახლთან მწვანე ტანკების ზოლმა ჩაიარა... ჯერ 9 აპრილის ამბები აღიბეჭდა ჩემს დაბნეულ გონებაში, მერე სამოქალაქო და ბოლოს აფხაზეთის ომი. მიტინგები, ვნებათაღელვა, მეზობლების და ოჯახის წევრების მოყოლილი გაურკვეველი ამბები... შიში.
სახლში ციოდა, მხოლოდ ერთი პატარა გაზქურა გვქონდა და მთელი ოჯახი მის ირგვლივ ვიყავით შემომჯდარი. პურს ტალონებით ვყიდულობდით. სკოლა დაიხურა, წიგნებს კი, ხან ლამფის მკრთალი, ხანაც სანთლის შუქზე ვკითხულობდი. გავყიდეთ ყველაფერი, რაც კი გაგვაჩნდა. დედაჩემის საქორწილო ბეჭედიც კი გავყიდეთ რომ სასკოლო წიგნები შეგვეძინა... მახსოვს, ათი წლის ასაკში, რომ შევევედრე დედას, ის წიგნები მაინც არ გაეყიდა, რომელთა წაკითხვასაც მამას რჩევით ზაფხულში ვაპირებდი. ყველაზე მეტად სახლის წინ სახელდახელოდ გაშლილი წიგნების დახლის დანახვამ დამზაფრა. დედამაც იგრძნო ეს და იმ დღეს წიგნების გაყიდვაზე უარი განაცხადა. გაივლის წლები და სწორედ გაყიდვას გადარჩენილ წიგნებში ნაპოვნი მარცვალი გაღვივდება და შთამომავლობას უკეთეს მომავალს დაუსახავს...
ასე გაჭირვებით გაგვქონდა თავი. მამა ტელევიზორს იყო მიჯაჭვული და მრავალჯერ მოხარშული ჩაის ფერითა და თუთუნით იქცევდა თავს. დედა ხან რკინიგზის სადგურის ბაქანზე გადიოდა კარტოფილის ღვეზელების გასაყიდად, ხანაც სათნოების სახლიდან მოჰქონდა სადილი. ერთხელაც ვხედავ, დედამ ჩემი და ჩემი ორი წლით უმცროსი დის ტანსაცმელი ჩაალაგა ორ ჩანთაში.
- აფხაზეთიდან დევნილები ჩამოდიან ამაღამ მატარებლით, დავხვდეთ და მცირედით დავეხმაროთ, - გვითხრა დედამ.
მახსოვს, როგორ განვიცდიდი დევნილების ამბავს. თითქოს რაღაც ყრუ და მიძინებული ტკივილი გაეღვიძებინა თავისი მიწიდან ხალხის იძულებით აყრას... საიდან მოდიოდა ეს ტკივილი, თვითონ არ ვიცოდი... წლების შემდეგ, როცა საკუთარი წარმომავლობის კვლევა დავიწყე, აღმოვაჩინე, რომ ჩემი წინაპრებიც დევნილები ყოფილან; ქვეცნობიერში დამღად დარჩენილა სამშობლოს მიტოვება და ამ იძულებული, მძიმე გადაწყვეტილებით მიღებული უსამართლობის განცდა.
ვხედავ ბაქანზე ჩამომდგარი მატარებლის ოდესღაც მწვანე, ჭუჭყიან ვაგონს. იქიდან კი შავოსანი, გაუგებარ ენაზე მოსაუბრე, ატირებული ქალები და ბავშვები გამოდიან. არ მესმის, რაზე საუბრობენ, ან რას მოთქვამენ, ცრემლი კი მეც ღაპაღუპით მომდის. მესმის რაღაც ტკბილი და მშობლიური - მეგრული ენა, რომლის აუხსნელი სიყვარულიც ბავშვობიდან მომყვება... მხოლოდ მრავალი წლის შემდეგ გავიგე, რომ ბაბუამ ჩვენთვის უცნობი მიზეზების გამო, მეგრული გვარი გამოიცვალა და ამ საიდუმლოთი საიქიოს გაემგზავრა.
ბავშვობაში „მამაელას“ მეძახდნენ. საკმაოდ დიდი იყო ჩვენს შორის მსგავსება და ძალიან ვიყავი მასზე მიჯაჭვული. ხელჩაკიდებულს დამატარებდა თბილისის ქუჩებში, ანტიკვარიატის მაღაზიებში და თავის მეგობრებთან; გზაში ჩვენი გვარის არისტოკრატულ წარმომავლობაზე მიყვებოდა, რომლის ღირსეული მატარებელიც უნდა ვყოფილიყავი. ხან ვიღაც ფრანგი მეზღვაური იყო ჩვენი წინაპარი, ხანაც ბატონისგან გამოქცეული რაჭველი გლეხი - რაინდული თვისებების მატარებელი, განსაკუთრებული უნარებით დაჯილდოებული და ნამდვილი ფენომენი. ამ ტყუილში ვიზრდებოდი, გული კი მკარნახობდა, რომ სულაც არ ვიყავი ვინმესგან გამორჩეული; პირიქით, ერთი გაუბედავი, შეშინებული და დაბნეული ბავშვი ვიყავი, რომლის მშობლებიც გამუდმებით კამათობდნენ და, რომელიც საკუთარ თავში გარკვევას ვერ ახერხებდა.
- მამაშენს იმერული გვარის გამო გავყევი ცოლად, - იტყოდა ხოლმე დედა. - რუსული გვარი მოვიშორე.
ვიზრდებოდი და ვხვდებოდი, რომ ერთი ჩვეულებრივი, თბილისელი „რუს-ქართველა“ ვიყავი, რაც ზოგიერთი ნათესავისთვის ერთგვარი პრობლემა იყო და ალბათ ამიტომაც ვერ მიღებდნენ. საბავშვო ბაღში რუსულ სექტორზე მატარეს. სკოლაში ალალი დეიდა მასწავლიდა რუსულს და მეც დროთა განმავლობაში, ამ კულტურული იდენტობის მატარებელი გავხდი. მხოლოდ წლების შემდეგ გავიგე, რომ დედა რუსის კი არა, უკრაინელი კაზაკის, ურმიელი ასურელის, ერაყელი სომხის და მეგრელის ნაზავი იყო. მამას კი, დედა რომ ბერძენი ჰყავდა, ვიცოდი, მაგრამ ანატოლიელი ბერძენი თუ იყო, რომლის წინაპრებიც საუკუნეების განმავლობაში ოსმალების წნეხის ქვეშ ცხოვრობდნენ, ეს კი არა. კარგა ხნის განმავლობაში გულდასმით ვეცნობოდი ამ ერების კულტურას, ისტორიას და ამ ეთნიკური ჯგუფების ჭირის და ვარამის თანაზიარი ვხდებოდი. შეიძლება ვინმეს გაუკვირდეს კიდეც, რატომ ვანიჭებდი საკუთარ წარმომავლობას ამხელა მნიშვნელობას? რატომ მინდოდა მცოდნოდა, საიდან მოდიოდა ჩვენი გვარი და ვინ იყვნენ ჩემი წინაპრები? ამის მიზეზი, პირველ რიგში, საკუთარი თავის შეცნობა იყო, არა როგორც ერთეული ადამიანის, არამდე მრავალგანშტოებიანი ხის ერთი პატარა ტოტის, როგორადაც საკუთარ თავს აღვიქვამდი.
ბავშვობიდან ვგრძნობდი შინაგან გაორებას; ორი რადიკალურად განსხვავებული ადამიანის საწყისს ჩემში, რომელიც მუდამ ეჯახებოდა და ებრძოდა ერთმანეთს, მე კი ამ შერკინების უნებლიე მსხვერპლი ვიყავი. მათი ჩემს სასარგებლოდ მართვა მინდოდა, ამ ჭიდილით მიღებული ენერგიით რაიმე ღირებულის შექმნა, მაგრამ არ ვიცოდი, როგორ... ქვეცნობიერად ვგრძნობდი, ეს გაორება იმაზე შორეული წარსულიდან მოდიოდა ჩემამდე, ვიდრე ამას საკუთარ მშობლებში ვხედავდი; ისინიც ხომ ვიღაცის შვილები იყვნენ? და ვინ იყო მათი მშობლების მშობლები? რა გარემოში ცხოვრობდნენ და როგორ უწევდათ თავის გატანა? იქნებ მეც შემეძლო, გარემო გამომეცვალა და საკუთარ თავში ისეთი თვისებები აღმომეჩინა, რასაც ვერც კი წარმოვიდგენდი? ასეთ ფიქრებში ვიზრდებოდი ნაომარი თბილისის, შიმშილის და სიცივის ფონზე...
ცნობისმოყვარე, გარე სამყაროს და ადამიანების შეცნობით დაინტერესებული ბავშვი, მუდმივად გარიყვის შიშით და საკუთარი თავით უკმარისობის განცდაში ვცხოვრობდი. მშობლებისგან მიღებული სიყვარული და წახალისება, თითქოს არ მყოფნიდა თავდაჯერებულობისათვის, თითქოს უფრო ბუნებრივი იყო ჩემთვის განდეგილი, დაჩაგრული ბავშვის მდგომარეობა, რომელსაც მიმღებლობის და სიყვარულის მოპოვებისათვის მუდმივი ბრძოლა მიწევდა. იმის ნაცვლად, რომ ის მეკმარა, რაც გამაჩნდა, ახალი სიმაღლეების დაპყრობისაკენ მივიწევდი, მაგრამ ამ მწვერვალების დაპყრობით გამოწვეული ბედნიერებით ტკბობით უფლებას თავს ვუკრძალავდი. ღრმა ბავშვობაში, მართლაც მწამდა საკუთარი განსაკუთრებულობის - თავს მარიამ ღვთისმშობელს ვადარებდი და მზად ვიყავი, ქვეყნიერების მხსნელი მეშვა. ზოგჯერ საკუთარ თავსაც მესიად წარმოვიდგენდი ხოლმე, სანთელს დავანთებდი და მჯეროდა, ფანჯრის ძირში სროლის ხმა შეწყდებოდა, ტანკები გაუჩინარდებოდნენ და მშობლებიც აღარ იჩხუბებდნენ. ჩემი საძინებლის ფანჯრები ქუჩაში გადიოდა და როცა სროლის, გინების და ჩხუბის ხმას ვიგებდი, კედელზე მიჭედებულ ხალიჩას ვებჯინებოდი და ლოცვას ვიწყებდი: „მამაო ჩვენო, რომელი ხარ ცათა შინა, წმიდა იყავნ სახელი შენი...“ თითქოს ჩემს ლოცვას ვაგონებდი, ხშირად სიზმრად მოდიოდა ჩემთან მამა ღმერთი, რომლისთვისაც მამაჩემივით ხელი მქონდა ჩაკიდებული და რომლის თვალებიდანაც სისხლი წვეთავდა.
ბავშვობიდანვე მიყვარდა ჩემი სიზმრები, რომლებსაც დღემდე საკუთარ ქვეცნობიერში მოგზაურობისთვის ვემადლიერები. ყველა იმ სიზმართა შორის, რომელიც ოდესმე დამსიზმრებია და ჯერ არ მაქვს ნანახი, ყველაზე ხშირად მესიზმრებოდა, როგორ მიაწერეს ჩემი კარგად დაწერილი საკონტროლო ჩემს თანაკლასელს და როგორ აღმოაჩინეს, რომ ის არ ვიყავი, ვის დარადაც თავს ვასაღებდი. „ის არ ვიყავი, ვის დარადაც თავს ვასაღებდი“ - მაშ, ვინ ვიყავი? რისთვის ვცხოვრობდი? და საერთოდ ჰქონდა კი აზრი ჩემს უმწეო, უსარგებლო არსებობას? მხოლოდ 40 წლის ასაკში გავაცნობიერე, რომ ეს თანდაყოლილი და მტანჯველი „თვითმარქვიას“ კომპლექსი, რომელსაც სიგიჟის ზღვრამდე მივყავდი, ჩემს წინაპრებს უკავშირდებოდა და რომ ჩემს მომავალ მეუღლესაც ექნებოდა ეს სასჯელი, რომელსაც შვილებს მემკვიდრეობით გადავცემდით.
სიგიჟესთან ბრძოლა ადრეულ ასაკში დავიწყე. ვიგრძენი, რომ მქონდა არჩევანი: ან ქვეცნობიერიდან მოვარდნილ ნიაღვარს უნდა წაველეკე და ფსკერზე დავენარცხებინე, ან ამავე ძალას, ცაში ავეტყორცნე და მხოლოდ წარმოსახვაში არსებული მწვერვალებისაკენ გავექროლებინე. ვიცოდი, მქონდა არჩევანი, მაგრამ გამბედაობა მაკლდა, რის გამოც ხშირად ჩემივე სიგიჟის მონა-მორჩილი ვხდებოდი.
როდესაც ფიზიკა-მათემატიკურ გიმნაზიაში სწავლის სიმძიმეს ვეღარ გავუძელი და ჩვეულებრივ სკოლაში გადავედი, მინდოდა „სხვაზე უკეთესი არ ვარ“ კომპლექსი დამეძლია და იმ გარემოში მოვხვედრილიყავი, სადაც მცირე ძალისხმევის გარეშეც კი საუკეთესო სტუდენტი ვიქნებოდი. თუმცა ამ ნეტარებით ტკბობამ მხოლოდ ერთი თვე გასტანა... მაშინ გამოჩნდა ჩემს ცხოვრებაში მენტორი - შორეული ნათესავი, რომელიც საზღვარგარეთ ცხოვრობდა, მაგრამ საქართველოში ჩამოსულს, რატომღაც ყოველთვის ეცალა ჩემთვის. ერთ ასეთ ჩამოსვლაზე ინტერნეტ-კაფეში წამიყვანა, რათა ამ ტექნოლოგიური ინოვაციის საიდუმლო გაენდო ჩემთვის და იმ უნივერსიტეტების ვებ- გვერდები მოგვეძიებინა, სადაც სწავლის გაგრძელებას შევძლებდი. რაკიღა ჩემს მშობლებს არანაირი დანაზოგი არ გააჩნდათ, საკუთარ თავში უნდა მეპოვა ძალა და ეს გამოწვევა მიმეღო. ბედად, ჩემი გიმნაზიის კურსდამთავრებულებს ფიზიკის ფაკულტეტზე გასაუბრებით გვიღებდნენ და მშობლებს რეპეტიტორების ფული არ ჰქონდათ სასესხებელი. რატომ ფიზიკის ფაკულტეტი? მე ხომ ერთ დროს ტექნიკური საგნები ძალიან მიჭირდა და სწორედ ამიტომაც გადავედი ერთი თვით სხვა სკოლაში?! იყო კიდევ ერთი მიზეზი, რაც უმაღლესში უფასოდ მოწყობაზე უფრო ძვირფასი და სენტიმენტალური იყო ჩემთვის. ეს იყო ბაბუაჩემი, რომელმაც ერთის მხრივ, გვარი და კულტურული იდენტობა მომპარა, მეორეს მხრივ, ძალიან პატარა ასაკში დამარიგა, ფიზიკა კარგად მესწავლა. ჩემი უფასოზე სექტორზე ჩაბარება დიდი შვება იყო ოჯახისთვის, რომელსაც ყოველთვის სჯეროდა ჩემი! მე კი ისევ „თვითმარქვიას კომპლექსი“ ამეკვიატა, რომელიც ყოველთვის მაშინ მახსენებს თავს, როცა დიდი წარმატების დაგემოვნებას ვიწყებ. იქნებ იმიტომაც ჩავაბარე უფასოზე სექტორზე, რომ გამიმართლა და სწორედ ის შეკითხვა დამისვეს, რომელზე პასუხიც გასაუბრების წინა ღამეს დამესიზმრა? იქნებ იმაზე მეტი ადგილი იყო ფიზიკის ფაკულტეტზე, ვიდრე სწავლის მსურველი? იქნებ ჩემი გიმნაზიის უბადლო რეპუტაცია იყო ის, რამაც მისაღები კომისიის წევრები მოთაფლა და ჩემზე იმაზე დიდი წარმოდგენა შეუქმნა, ვიდრე ვიყავი? ასეა თუ ისე, სწავლა დავიწყე თუ არა, სასწრაფოდ დავუბრუნდი ჩემთვის ჩვეულ მდგომარეობას, ლექციების გაცდენით და საკუთარი თავის საბოტაჟით. მოწინავე სტუდენტის იმიჯი ძალიან არაკომფორტული იყო ჩემთვის, ამიტომ ხუთებზე არ ვსწავლობდი და მხოლოდ იმ ლექციებს ვესწრებოდი, რომლებზეც მეტაფიზიკურ, ფილოსოფიურ საკითხებზე ფიქრი და რეალობისაგან მოწყვეტა შემეძლო. ამჯერად, პიროვნულ ურთიერთობებში თავის გამოცდით დავკავდი. არც ეს გზა ყოფილა ჩემთვის უეკლო და ია-ვარდით მოფენილი; მეგობრების შეძენა და შენარჩუნება ძალიან მიძნელდებოდა და არც სასიყვარულო ამბებში ვიყავი გაწაფული. საყვარელი ადამიანებისგან გარიყვის და მიტოვების შიში მუდამ თან მდევდა... ვფიქრობდი და ვერ გამეგო, საიდან დაიწყო ეს ქვეცნობიერი შიში, რომლის გამოც ხშირად წინასწარ, ათასნაირი ხერხით ვირთულებდი ცხოვრებას და როგორ შემეძლო მისგან განთავისუფლება. ხშირად ამას საკუთარი ნამდვილობის მიჩქმალვის გზით ვახერხებდი; მეგონა ყალბ იმიჯს მორგებული, უფრო სასურველი და საინტერესო ვიქნებოდი, მაგრამ ასეთმა ცხოვრებამ კიდევ უფრო გაამძაფრა ჩემი თანდაყოლილი შიშები: „ვაითუ გამამჟღავნონ? გაიგონ, რომ არც ისეთი ნიჭიერი ვარ და არც ისეთი კარგი მეგობარი, როგორადაც თავს ვასაღებ?“ თურმე ჩემს წინაპრებსაც ასეთივე ეკლიანი გზაზე უვლიათ, განსაკუთრებით კი იმ ბაბუას, რომლის ცრუ იდენტობის გამო მეც სიცრუეში ვიცხოვრე 40 წელი...
ამასობაში „ვარდების რევოლუციამაც“ გამოიღო კვირტი. საქართველოში ცხოვრების მოწყობის პერსპექტივა და საკუთარი თავის დამკვიდრების იმედი გამიჩნდა. ამ დროს უკვე ფიზიკის ფაკულტეტის მაგისტრანტი ვიყავი, იმ ასიდან, ათიოდე ადამიანს შორის, ვინც უფასო სექტორზე ჩავაბარეთ. ზაფხული ჩემი თბილისელი მამიდის ოჯახში გავატარე, რომელიც ლანგრით მორთმეული საჭმლით და სახლში სამეცადინოდ შექმნილი პირობებით ძალიან დამეხმარა, რისთვისაც სამუდამოდ მისი მადლიერი ვიქნები.
- არასოდეს მიფიქრია კარიერულ წინსვლაზე, - მითხრა ერთხელ მამიდამ. - ერთი სული მქონდა, გამოცდები ჩამებარებინა და სხვას არაფერს ვჯავრობდი.
- არტემ ბაბუაც ასე იყო? - ვკითხე.
- მამა საუკეთესო სტუდენტი იყო ფოთის ინდუსტრიულ ტექნიკუმში, - მიპასუხა.
- ერთხელ პენსიაში გასულს მოაკითხეს „ფეროდან“ დახმარების თხოვნით, გაყოლით კი გაჰყვა, მაგრამ ძალიან განიცადა, რომ მასზე იმედები დაამყარეს. არასოდეს სჯეროდა საკუთარი შესაძლებლობების.
„ბაბუაჩემი!“ - დავასკვენი იმ დღეს. „სწორედ აქედან მოდის ჩემს ქვეცნობიერში დაბუდებული წარმატების შიშები. მართალი ვიყავი... როცა წლების შემდეგ მისი გადაკეთებული გვარის შესახებ შევიტყვე და მამაჩემს ბაბუას ცხოვრებაზე მოვაყოლე, მივხვდი, მეც მისნაირი ვიყავი. მაგრამ ჩემი შვილები? ისინი რატომ უნდა ცხოვრობდნენ გამუდმებული ეჭვის პირობებში? რა უნდა ვიღონო, რომ ეს მტანჯველი და დაუდგრომელი „თვითმარქვიას“ კომპლექსი დავამარცხო და შვილებსაც დავეხმარო მის დაძლევაში?“
მახსოვს, საჯარო ბიბლიოთეკიდან გამოტანილი სახელმძღვანელოთი ვემზადებოდი უმაღლესი მათემატიკის გამოცდისთვის, როცა ვიღაც უცნობის მინაწერს მივაგენი წიგნში: „მათემატიკის შესწავლა მხოლოდ მას შეუძლია, ვინც საკუთარ თავთან ბრძოლაში გაიმარჯვებს“. ნუთუ ეს იყო პასუხი ჩემს შეკითხვაზე? ნუთუ ამ ერთი, ჩემთვის მუდამ დაუძლეველი საგნის დასწავლით შესაძლებელი იქნებოდა ხასიათის გამოწრთობა და საკუთარ თავზე გამარჯვების მოპოვება? იმ დროს სპარსეთიდან გადმოსახლებული დიდი ბებია-ბაბუასავით მეტად ცრუმორწმუნე ვიყავი და მჯეროდა, რომ ცხოვრებაში შემთხვევით არაფერი ხდება. უმაღლესი მათემატიკის გამოცდა მხოლოდ წარმატებით კი არ ჩავაბარე, არამედ მთელი ჩემი არსება მივუძღვენი ამ უზუსტესი დისციპლინის სწავლებას. შინაგანი ხმა მკარნახობდა, ცოდნის გაცემაში დავხარჯულიყავი; თითქოს ასე ვახერხებდი იმ ვალის გადახდას, რაც ჩემი და ჩემი შვილების მამის წინაპრებთან მმართებდა, რომლებიც ჩვენსავით, კეთილი ადამიანების დახმარებით ახერხებდნენ ცოდნის შეძენას.
[1] რუსული: ღმერთო დაგვიფარე!