ეს ამბავი იქიდან დაიწყო, როცა ერთ დღეს ქიმიის ლექტორმა, რომელსაც გულზე დიდად არ ვეხატებოდი, პრაქტიკულ ლექციაზე რაღაც რეაქტივი მოისაკლისა, ჯიბიდან კბილებმოცვეთილი გასაღები ამოიღო და ლაბორატორიის საწყობში გამაგზავნა, ესა და ეს მომიტანეო. მივდიოდი დერეფანში და ვფიქრობდი, ნეტა ამაზე უარესად როგორ შეეძლო ჩემი დასჯა თქო იმ წყეულს? ახლაც კი სრულიად დარწმუნებული ვარ, მშვენივრად იცოდა, რომ იმ საწყობებს შიგნით გამჯდარი შმორის სუნის და გამხმარ-დაფორმალინებული მწერ-მღრღნელების გამო შიშით ახლოსაც არ ვეკარებოდი და ეს დავალება საგანგებოდ, ჩემს დასასჯელად მოიფიქრა!

- როგორ გამიწყალა გული!!! ნეტა რა უნდა? სხვა ვერ ნახა გასაგზავნად? რამდენჯერ ვუთხარი, რომ ვერ ვიტან! ვერ ვიტან! მეშინია იმ დამპალი საწყობის! - კარი გავაღე თუ არა, ზუსტად ის მყრალი სუნი გამოვარდა, ასე რომ მეზიზღებოდა, მაგრამ შესვლას თავიდან ვერ ავირიდებდი და შევედი.

  გრძელი, ვიწრო მაგიდები და რკინის თაროები უამრავი ხარა-ხურით იყო სავსე. კოლბების, სინჯარების, მენზურების და ერთმანთზე დახვავებული, ჩემთვის უსახელო ხელსაწყოს გორაკები ალქიმიკოსის სევდიან სიზმარს გავდა. 

-        სადაა, სად… რა დამავალა იმ იდიოტმა… - ვაგრძელებდი ბუზღუნს კაფანდარა, წვნიკთვალებიან ლექტორზე. ,,საჭირო” რეაქტივი ზედაპირზე არსად ჩანდა, არადა მტვრიან თაროებზე ხელის ფათური ძალიან მეზარებოდა. - რომ არ დავბრუნდე აუდიტორიაში, ვითომ რა მოხდება? - გამიელვა თავში იქიდან გაქცევის იდეამ - დიდი-დიდი არ დამიწეროს ნიშანი და მერე რა?

-        შეხედე, ვერ პოულობს! - მომესმა უეცრად ერთი კუთხიდან - მიდი, დაეხმარე! 

  ხმისკენ გავიხედე, მაგრამ იქ არავინ იყო… 

-        რომელი ხარ? - მაგიდის ქვეშაც შევიხედე - გამოდი, გავიგონე შენი ხმა! - მაგრამ არავინ გამოჩენილა. - გავიგე, რო მაგარი ხარ! - გავძახე დერეფნისკენ ვიღაცას, ვინც როგორც ჩანს ჩემი შეშინებით ძალიან გაერთო. - ნახეს რა ხუმრობის ადგილი...

-        გადი, დაეხმარე, ხომ ხედავ, ვერ პოულობს! - მოისმა ისევ.

-        დაანებე თავი, ვერ იპოვის და ლექციაზე დაბრუნდება! - იმ უჩინარს მეორე უჩნარმა გასცა პასუხი! - ეს უკვე ხუმრობას აღარ ჰგავდა! რეაქტივის ძებნას თავი დავანებე და შიშით გავაცეცე თვალები კედლებზე, თაროებზე, ოთახის კუთხეებზე… მაინც ვერავინ დავინახე!

-        ვინაა? ვინ ლაპარაკობს?

-        გადი, დაენახე! - არწმუნებდა ისევ პირველი მეორეს.

-        ხომ იცი, როგორი მშიშარაა, არ მინდა გული გავუხეთქო… - უკან იხევდა მეორე -

-        ამისთვის არ მოვედით?  ხომ უნდა გნახოს? - თავისას არ იშლიდა პირველი.

  ადგილზე მილურსმული ვუსმენდი უჩინ-მაჩინების დიალოგს, გონებით ვიცოდი, რომ შემეძლო უკან დამეხია და დერეფანში გავვარდნილიყავი, მაგრამ ნაბიჯსაც ვერ ვდგამდი.

-        მგონი უკვე შეაშინე, ენაგრძელო! - გაბრაზდა მეორე - გაჩუმებულიყავი, არ გერჩია?

-        არაფერი უჭირს, დიდია უკვე!

-        კარგი, კარგი! - ჩაიბუზღუნა მეორემ და უეცრად, ჩემგან მარჯვენა კუთხის თაროდან რაღაცის ჩრდილი დაიძრა. ჩრდილი ჯერ დიაგონალურად გაიდღაბნა მოპირდაპირე კედელზე და მერე, ნელ-ნელა ჯერ ერთი სახსრებიანი ფეხი გამოჩნდა, მერე მეორე და ბოლოს ჩემს წინ, ჩემზე თითქმის ერთი თავით მაღალი, ათასთვალა და რვაკიდურა ობობა აღიმართა!!!

  გიგანტური ობობას დანახვაზე მეგონა გული გამიჩერდა და სისხლი ძარღვებში დამიკრისტალდა. ვუყურებდი და არ მჯეროდა, რომ ცხადში ვხედავდი ყველაზე საშინელი სიზმრებიდან გადმოსულ, საზარელ არსებას, რომელიც მგონი ცდილობდა ღიმილი განესახიერებინა. დაყვირება ვცადე, მაგრამ ყელიდან ხავილის თუ წივილის მსგავსი ხმა ამომივიდა. მაშინ, ევოლუციური თავდაცვის ინსტიქტით წაქეზებული, ხელის ფათურს მოვყევი მაგიდაზე, მგონი შუშის ჭურჭლების მთელი რიგი წავაქციე. რამდენიმე კოლბა მაგიდიდან ხრიალ-ხრიალით გადმოგორდა და იატაკზე დაიმსხვრა.

-         ხომ გეუბნებოდი, არ ღირს თქო, ენაჭარტალა!… - გამოსცრა ობობამ - რას შემაშინებინე ეს საბრალო? - მერე, მიუხედავად იმისა, რომ გარეგნულად სიცოცხლის ნიშანწყალს არ ვამჟღავნებდი, შეეცადა ჩემთვის დაეყვავებინა - სალი, ჩემო ლამაზო… ჩემი ნუ შეგეშინდება… - იმ ფაქტმა, რომ თურმე ამ ფანტასტიკურმა არსებამ ჩემი სახელიც იცოდა, საბოლოოდ დამარწმუნა, რომ სიცოცხლის ბოლო წუთებს ვითვლიდი.

-        რაო, ისევ შეშინებულია? - მოისმა ზემოდან, რის მერეც ზუსტად ჩემს სახესთან, უწვრილეს ძაფზე პატარა ბაბაჭუა დაეშვა და აქეთ-იქით გაქან-გამოქანდა - ცდილობდა ჩემთვის თვალებში ჩაეხედა! - მდააა…. მართლაც, ცოტა გაფითრებულია!

 ეს იყო ბოლო სიტყვები, რომელიც გავიგონე. ამის მერე ყურები დამიგუბდა, მგონი ორივე ობობა რაღაცას მეუბნებოდა, მაგრამ მე ფეხები და ხელები წამეყინა, ტანი დამიბუჟდა, თვალები დამიბნელდა და  სადღაც შორიდან იატაკზე ჩემი ზღართანის ხმა მომესმა. ტკივილი არ მიგრძვნია, სახეზე მსუბუქი ნიავი ვიგრძენი, თითოს ვიღაც სულს მიბერავდა. ამის მერე გავითიშე.

***

  ახლა ვფიქრობ, ამბავი მაინც იქიდან უნდა დამეწეყო, რომ მამაჩემი, რომელსაც სიცოცხლეში ყველაფერი რთულად ჰქონდა, უეცრად ძალიან იოლად გარდაიცვალა - დაიძინა და აღარ გაიღვიძა. ასეთი სიკვდილი არც ისე ხშირია და კაცისგან, რომელიც თავს ,,საშუალო სტატისტიკურ მე“- დ მოიხსენიებდა, ამას არავინ ელოდა. ზუსტად ეს აზრი მიტრიალებდა თავში, სანამ პანაშვიდები იყო და ახლობლების მთელი ყურადღება შოკში ჩავარდნილ დედაჩემზე იხარჯებოდა.

 მაშინ მიკვირდა, თუ რატომ შეირქვა ასეთი უცნაური სახელი მამამ?! ახლა ვიცი, რომ ეს ამბავი მისი სამსახურთან - სტატისტიკის სამართველოსთან იყო კავშირში, იქ მუშაობდა ბოლო შვიდი წელი, თუმცა ჩემი აზრით, იმ სამსახურით ბედნიერი არასოდეს ყოფილა. ბევრჯერ მინახავს, ფანჯრიდან გარინდული როგორ გაჰყურებდა რაღაცას, შორს. ყველაზე ხშირად ეს ქარიან დღეებში ხდებოდა, ქარის ყურება უყვარდა. ერთხელ მითხრა, სანამ ინტერენტს გამოიგონებდნენ, ამბები ქარს დაჰქონდაო - ცხადია, ხუმრობდა, მაგრამ მისი სიტყვები მაინც დამამახსოვრდა, რადგან ეს ისე თქვა, დღესაც არ ვიცი, მართლა ხუმრობდა თუ არა.

 მაშინ იმ ასაკში ვიყავი, როცა დიდების ცხოვრება დიდად არ აინტერესებთ და მათი საქციელი ან სიტყვები ბუნდოვან, ,,დიდური ცხოვრების“ განუყოფელ ნაწილად მიაჩნიათ. ამიტომ არასოდეს მიკითხავს, როგორ ამოჰყო მამაჩემმა თავი სტატისტიკის სამმართველოში. მანამდე მათემატიკის კვლევით ინსტიტუტში მუშაობდა და როგორც ამბობდნენ, მრავალგანზომილებიანი დიფერენციალური განტოლებების შესწავლით თავს მშვენივრად გრძნობდა. ერთ დღესაც, ყველასთვის მოულოდნელად დაუწერია განცხადება და სტატისტიკის სამმართველოში გადასულა. დედა ვარაუდებს გამოთქვამდა, ალბათ ვინმეზე წყენამ ააყრევინა გული საყვარელ საქმეზეო, მაგრამ დანამდვილებით არც მან იცოდა არაფერი. მამას ამაზე არსად, არავისთან ულაპარაკია. სრულიად დარწმუნებული ვიყავი, ის, რომ თითქმის მთელ თავისუფალ დროს სარდაფში მოწყობილ კაბინეტში ატარებდა, მისთვის სრულიად უინტერესო სამსახურში გადაბარგების ტრაგედიის, მარტოსულობის და იმედგაცრუების გამოხატულება იყო. სამსახურის მერე, განსაკუთრებით ცუდ ამინდებში, თავის იატაკქვეშა თავშესაფარს თითქმის არ ტოვებდა, ხან გაქუცულ სავარძელში ჩამჯდარი რაღაცას კითხულობდა, ხან მომცრო მაგიდასთან რაღაცეებს წერდა. ზოგჯერ ახალგაზრდობის დროინდელ ფირსაკრავზე ჯაზს უკრავდა და ღიღინებდა კიდეც. ჯაზი განსაკუთრებულად მოსწონდა. ზოგადად, იმ სარდაფს თვალს რომ მოავლებდით, ვერც მიხვდებიდით, რომ გარეთ ოცდამეერთე საუკუნე იყო. ახალი ტექნოლოგიები მამას დიდად არ უყვარდა. საქმის გამო უწევდა, თორემ კომპიუტერს ახლოსაც არ გაეკარებოდა. ჩვენი სარდაფი, ვინაიდან თადაპირველად საწყობად გამოიყენებოდა, სწორედ წინა საუკუნის ნივთებით იყო გამოტენილი. სხვა შეწუხდებოდა, უფრო მეტ სივრცეს მოინდომებდა, მამა კი , როგორც ჩანს სწორედ იმ გადატენილ თაროებში და ბახრამიანი აბაჟურის ქვეშ წიგნების კითხვაში გრძნობდა თავს კომფორტულად.

 წერაც ხელით უყვარდა. კაბინეტის თაროებზე ძველი რვეულები და ხელნაწერებიანი საქაღალდეები დასტებად ელაგა. მგონი ერთადერთი ადამიანი ვიყავი, ვისაც სარდაფში უკითხავად ჩასვლა შეეძლო, მაგრამ თავისთვის არასოდეს მიმიცია უფლება, ცალი თვალით მაინც ჩამეჭყიტა და გამეგო, რას წერდა ამდენს მამაჩემი. როცა ეკითხებოდნენ, რამე საინტერესოზე ხომ არ მუშაობო, ხელს მსუბუქად აიქნევდა - არაფერზეო, ჩემთვის ვახარისხებ რაღაცეებსო - ასე აბაიბურებდა, შიშობდა, სარდაფში ჩასვლა არ მოენდომებინათ და აშკარა გაღიზიანებას გამოხატავდა, თუ ვინმე მისი ბუნკერის სიმშვიდის დარღვევას ეცდებოდა. დედაც კი ერიდებოდა, როცა მამა იქ იყო, გადაუდებელ საქმეზე ზემოდან მოუხმობდა ხოლმე.

 ბევრი ნათელი დღეები გვქონდა ერთად, ჩვენს სამწევრიან ოჯახს, მაგრამ მამა მაინც სევდიანი კაცი იყო ყოველდღიური, ერთნაირი, სიმეტრიული მსგავსებით აწყობილი რუტინით და პოეტური ფატალიზმით.

 თუმცა კიდევ ჰქონდა ერთი, სხვებისთვის დაფარული თვისება - შიგადაშიგ ჩემთვის კაშკაშა, ფანტასტიკური ამბების მოყოლა უყვარდა ადამიანებზე, ბუნებაზე, სიყვარულზე და ღალატზე. ისეთი გატაცებული და მხატვრული თხრობა იცოდა, გეგონებოდა იმ წუთას სულ სხვაგან იყო, თავისი ამბების გმირებს დაყვებოდა ბედისწერის გზაზე. უცხოებთან არასოდეს ყვებოდა იმ ამბებს, იმათთვის მამა ერთი რიგითი, ზრდილობიანი, ცოტა ახირებული კაცი იყო. ჩემთან კი იცოცხლე, გაშლიდა ფრთებს! თვალები ისე ენთებოდა, თითქოს შიგნიდან ვიღაცამ ლამაპარი დაანთოო. ზოგჯერ ასეთი თამაშიც უყვარდა - დაიწყებდა თავისი მორიგი ისტორიის მოყოლას და შუა გზადან მთხოვდა, აბა, შენ გააგრძელეო! ბევრჯერ მომისმენია, როგორ აქებდა დედათან ჩემს განსაკუთრებულ ფანტაზიას, რასაც, როგორც წესი, დედა უბათილებდა - რაკი შენი შვილია, გადამეტებულად ვეჩვენება ყველაფერიო. ის კი თავისას არ იშლიდა და ბოლოს ბუზღუნზე გადადიოდა, აი, ნახე, თუ ოდესმე არ დამტკიცდეს ჩემი სიტყვებიო! სასეირნოდაც მხოლოდ ოჯახთან ერთად უყვარდა სიარული, ქალაქგარეთ მივდიოდით ხოლმე ჩვენი მოჯღრეული სედანით. აუცილებლად მინდორს შეარჩევდა, ტყეები არ უყვარდა, ამბობდა, ტყეში დიდად ვერ განმარტოვდები, იქაური სულები ფიქრს არ დაგაცდიანო. მინდვრები სულ სხვა საქმე იყო, წვრილ-წვრილი მწერები და დიდი-დიდი, ხვლიკი თუ გადაგეყრებოდა. მივაბიჯებდით იმ მინდორში, ჰორიზონტზე გაწოლილ მთებს შორეული ნაცნობებივით გავცქეროდით და ვყვებოდით ამ მთისას და იმ ბარისას... ლაპარაკისას ზოგჯერ, სრულიად უადგილოდ ჩააკერებდა ხოლმე, ჩვენ ხომ ნამდვილი მეგობრები ვართო. ალბათ გული უგრძნობდა, რომ სწორედ მე აღმოვაჩენდი თავისივე ლოგინში, სამუდამოდ დაძინებულს.

 ის დღე ახლაც თან მძულს და თან მისი არქეტიპული, შემძვრელი შიში დღემდე ვერ დამიმარცხებია! მამაჩემის მშვიდი სახის მოგონებისგან გამოყოფილად ყორანი დამამახსოვრდა, რომელიც იმ დილას ჩემს ფანჯარასთან ჩამოჯდა, თვალი თვალში გამიყარა და სამჯერ დამჩხავლა. ყვავების ჩხავილის მეტი რა გამეგო, მაგრამ ის სულ სხვა იყო, გეგონება ბუნებამ ფოსტალიონი გამომიგზავნა უბედური ამბით.

 მამის სიკვდილის მერე ჩვენი ცხოვრება შეიცვალა, სულ სხვა ვექტორი შეიძინა, გაბუნდოვანდა და გაივსო სინანულით და დარდით. დედაჩემი პირადი გმირობის ფასად ცდილობდა წონაწორობის შენარჩუნებას, მეც ვცდილობდი. მაგრამ ვერაფერი ახშობდა უზარმაზარ ღრუს, რომელიც ნელ-ნელა, შავი მორევივით ითრევდა ჩვენს მშვიდ ყოველდღურობას, ფანჯრის რაფაზე შემოდგმულ, უზამბარული იების ქოთანს, მეზობლების გადაძახილს, მომწვანო ფარდებს, სამზარეულოს მაგიდაზე დადგმულ საპურეს, კუბოკრულ პლედს დივანზე, სარდაფის კიბეებს და მამას მომცრო საწერ მაგიდას, იქვე მოღოღუნე, გათბობის ღუმელს და ყველაფერს, ყველაფერს, რასაც მანამდე რაიმე მნიშვნველოვანი აზრი და ღირებულება არ ენიჭებოდა. ახლა ჩვენი ძველი ცხოვრება შეუჩერებლად მიექანებოდა იმ შავ ხვრელში.

 დაახლოებით ერთი წლის თავზე დედამ დამსვა, თავიდან  ნერვიულად, მიკიბ-მოკიბულად დაიწყო, მაგრამ ბოლოს ძალა მაინც მოიკრიბა და ამიხსნა, რამდენად აუცილებელი იყო ამ სახლის დატოვება და სხვაგან გადასვლა. ეტყობოდა, რომ ძალიან უჭირდა.

-        ვიცი, შენთვისაც არ იქნება ადვილი - იმეორებდა წამდაუწუმ - ვიცი, ყველაფერი ვიცი, მაგრამ აქ ვიხრჩობით, სალი!

 ძალიან საბრალო იყო, ხელები უცახცახებდა, ოდესღაც მხიარულად მოციმციმე თვალები ჩამქრალ კერიას მიუგავდა.

-        იცი, შენ რომ არ იყავი, რამდენჯერმე ვცადე მემღერა, ადრე ხომ ხშირად ვმღეროდი?! - გაიღიმა მკრთალად - იმ სიმღერებმა ერთი-ორჯერ მიშველა, მაგრამ მერე ისევ საკუთარი თავის შეცოდებამ გამიტაცა! - დასცინა თავის თავს. - ასე ვეღარ ვიქნებით, სალი, ასე გავიგუდებით!

 და ის მართალი იყო. სახლის გაყიდვა გადაწყდა.

***

 როცა გონს მოვედი, უნივესრიტეტის მედპუნქტში, ხმელ ტახტზე ვიწექი და ვიღაც ფარნით ცალ თვალში მიჭყიტინებდა.

-        რეფლექსები სრულად აღდგა… - ცხვირში ჩაიდუდუნა მელოტმა ექიმმა და პატარა, რეზინისთავიანი ჩაქუჩით კაკუნზე გადავიდა. ამ დროს დერეფნიდან დედაჩემის აღელვებული ხმა მომესმა.

-        სად არის, სად? როგორაა? - პასუხს არ დალოდებია, ისე შემოვარდა, მომეჭრა და ტახტთან ცალ მუხლზე დაეცა - სალი! როგორ ხარ დედი?!- ძალიან შეშინებული სახე ჰქონდა.

-        კარგად, ნუ გეშინია რა.. - შემეცოდა შინიდან საშინაო ტანსაცმლით გამოვარდნილი, თმაგაწეწილი, თაფლისფერთვალება დედაჩემი.

-        როგორ ნუ მეშინია?! გადარეული ვარ... რა მოხდა, რა მოგივიდა? - არ ცხრებოდა არაფრით, მერე წამოხტა და დერეფანში ექიმს გაეკიდა,  კარგა ხანს ელაპარაკა, მერე გავარდა დეკანატში, მერე ისევ მოვარდა ექთნის კაბინეტში, რაღაცას ფათი -ფუთობდა, ჩემს ჩანთაში ტენიდა კონსპექტებს და შარფს. მერე სხვების დახმარებით ჩამსვა მანქანაში და სახლამდე არ გაჩერებულა, მაღალ რეგისტრში გამოხატავდა აღშფოთებას ქიმიის ლექტორის მიმართ, მერე ურეკავდა მობილურზე ექიმ ნათესავებს - სახლში მოდით ეხლავეო, ლამის უბრძანებდა…

  მოგვიანებით, როცა ჩემს მყუდრო ოთახში, ფუმფულა საწოლზე, თვალბდახუჭული ვიწექი, მესმოდა როგორ შემოდიოდა, შუბლზე ხელს მადებდა, პლედს მისწორებდა და უკან გადიოდა.

-        ესე იგი ფიქრობ, რომ სპეციალური გამოკვლევა არ დასჭირდება? - ეკითხებოდა თავის ბიძაშვილს - თერაპევტ თამარა დეიდას გვერდითა ოთახში.

-        კარგი, დაწყნარდი, ეხლა შენ არ გახდე კიდე საპატრონო!... ველაპარაკე, ყველაფერი მომიყვა... ტიპიური ფსიქო-ნევროლოგიური შეტევა ჰქონდა. რამდენი რამე გადაიტანა?! მამის სიკვდილი, ეხლა კიდევ სახლის გაყიდვის ამბავი… თან რა ასაკისაა, გავიწყდება? მე რო ცხრამეტი წლის ვიყავი, ერთ დღეს თავი ყველაზე უბედური მეგონა , მეორე დღეს ყველაზე ბედნიერი!

-        გავიგე, გავიგე, მაგრამ რამე რომ გამომეპაროს?! რამე სერიოზული რომ გამომეპაროს, დავიღუპები!

-        მოკლედ, ცოტა რომ მომაგრდება, მოიყვანე, საერთო ანალიზები გავუკეთოთ, ნევროპათოლოგსაც ვანახოთ… ყველაფერი კარგად იქნება, მართა!

 მართას უნდოდა დაჯერება, მაგრამ არ სჯეროდა. ცოტა ხანი კიდევ სვამდა კითხვებს და მერე უეცრად ქვითინი აუვარდა. თამარა დეიდამ დაყვავებით წაიყვანა სამზარეულოში, მოდი, ჩაი დავლიოთო. შორიდან გარკვევით აღარ ისმოდა, რაზე ლაპარაკობდნენ და დიდად აღარც მაინტერესებდა, დამამშვიდებელმა აბმა მოქმედება დაიწყო, ყველა კითხვა და შფოთვა მოაბვლაგვა.

-        დაიძინა? - მომესმა ძილ-ბურანში და მივხვდი, ეს არც დედაჩემი მართა იყო, არც თამარა დეიდა.

-        მგონი კი.. - უპასუხა მეორემ.

თვალები გაჭირვებით გავახილე და ჩემსკენ დახრილი ათასი თვალი დავინახე, ოღონდ რატომღაც აღარ შემშინებია…

-         ბოლომდე არ სძინავს… - დარდიანად ამოიხვნეშა ობობამ - ძალიან შევაშინე!

-        ოდესმე ხომ უნდა ენახე? აბა, სხვანაირად როგორ დაეხმარები? - თავის მართლებასავით გამოუვიდა მის თავზე დასკუპებულ ბაბაჭუას.

-        დაიძინე, დაიძინე… - ალერსიანაც მითხრა ობობამ და ღიღინს მოყვა…

  თვალები ისევ დავხუჭე და უცნაური გრძნობა დამეუფლა - ობობას ღიღინი ძალიან ნაცნობ, მივიწყებულ სიმღერას მაგონებდა და მამშვიდებდა, როგორც ცუდი სიზმრის მერე ამშვიდებენ ბავშვებს. ნეტა, საიდან მეცნობა ობობას სიმღერა? ნეტა საიდან? და უცებ, ძილ-ღვიძილის ძაფით ვიწრო ზღვარზე მივხვდი, საიდანაც…

-        ობა… - გამახსენდა ჩემი ძველი, ერთგული მეგობარი.

***

  ახლაც ვერ ვხვდები, როგორ მოხდა, რომ ობა დამავიწყდა? ჩემი უპირველესი თუ არა, ერთ-ერთი, ყველაზე ადრეული მოგონება სწორედ ობაზე იყო - სულ პატარას, ფანჯრის იქით მოქანავე ხის ტოტის შემეშინდა და სწორედ მაშინ ამოყო თავი საწოლის თავთან.

-        ნუ გეშინია, ნუუუუ… ერთი სულელი ტოტია! - დამიამა და ოდნავ მოკანკალე ხმით აღიღინდა, რომ ადვილად დამძინებოდა.

  მას მერე მე და შავ-შავი ობა თითქმის განუყრელები გავხდით. თუ მოვიწყენდი ან თუ მარტოს თამაში დამეზარებოდა, უეცრად გადმოხტებოდა რომელიმე კუთხიდან, უჯრიდან ან კარადიდან.

-        აბა, დღეს რას ვაკეთებთ? ქაღალდები უნდა დავჭრათ? - და ცოცხლად აამუშავებდა რვა ფეხიდან რომელიმეს, მაკრატელსაც ყოჩაღად ხმარობდა… ჭრიდა და ჭრიდა ქაღალდებს, მეც ვიცინოდი და მოუთმენლად ველოდებოდი, როდის მოფენდა ბურბუშელებივით დაკუწულ მაკულატურას იატაკზე და ზედ გაგორდებოდა.

 ობა სეირნობის დროსაც არ მშორდებოდა, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ოჯახი გადაწყვეტდა რომელიმე მეგობრის ან ნათესავის შვილთან ერთად გაგვესეირნა. ვინაიდან დიდად კონტაქტური არც პატარობისას ვყოფილვარ, სეირნობის დროს სულ ჩემი უჩინარი სუფლიორი მკარნოხობდა რა და როდის მეთქვა. სწორედ ამიტომ, ნათესავობაში, ასაკისთვის უჩვეულოდ გონიერი და ზრდილობიანი ბავშვის რეპუტაცია მქონდა.

 ჩემს იმდროინდელ ნახატებშიც, ობა ყველაზე ხშირი პერსონაჟი იყო - ოჯახური პორტრეტი: დედა, მამა, მე და ობა, ბუნებაში გასეირნება: მე, დედა, მამა და ობა, ცირკში წასვლა: დედა, მამა, მე, ობა, სპილო, ცხენი და წითელცხვირიანი ბიძია.

-        ბენო, ცოტა ზედმეტი ხომ არაა ამდენი ობა? - ეკითხებოდა შეფიქრიანებული დედა მამას შიგადაშიგ.

-        არა, ასე ხშირად ხდება ბავშვებში - ამშვიდებდა მამა - დიდი ფანტაზიორია ჩვენი სალი…

 ასე ვცხოვრობდით ერთ ოჯახად, მე, დედა, მამა და ობა. მერე, ოდესღაც, არც ვიცი როდის, შეიძლება სკოლაში წასვლის მერე ობამ მოსვლას მოუკლო. უფრო და უფრო იშვიათად და უფრო ცოტა ხნით გამოჩნდებოდა ხოლმე, სულ სადღაც ეჩქარებოდა, შემოიხედავდა, მომიკითხავდა და გავარდებოდა. მე ვიზრდებოდი, ახალი მეგობრებით გამევსო ცხოვრება. ობა კი თანდათან გაქრა და ალბათ მეც ასე, თანდათან დამავიწყდა.

  ახლა კი ისევ გამოჩნდა, ისევ ჩემთანაა!

-        აქამდე სად იყავი? - ვკითხე უნივერსიტეტის ინცინდენტიდან მეორე დღეს.

-        შენ გაიზარდე, საჭირო აღარ ვიყავი, მაგრამ… მამაშენის ამბის მერე მესმოდა, როგორ ტიროდი ხოლმე ჩუმად, სულ სევდიანი დადიოდი. ვხედავდი, როგორ ცდილობდი გარეგნულად არაფერი შეგმჩნეოდა. ეს ძალიან ძნელია, სალი! მარტო არ უნდა ყოფილიყავი და აი, ისევ გამოვჩნდი...

-        ობა!.. - მადლიერებისგან სიტყვები დამებნა - ის მეორე ვინ იყო, შენთან ერთად?

-        ჰაჰ, ჩემი მეგობარია, ,,პატარა“-ს ვეძახი, ასაკით კი არაა პატარა, ასეთი ჯიშისაა!

   ამ დროს კარი გაიღო და ზღურბლზე დედა გამოჩნდა. საბრალოს ჩემი გულყრის მერე სახეზე რამდენიმე ახალი ნაოჭი დამატებოდა.

-        სალი, ვის ელაპარაკებოდი?

-        ააა… ჯგუფელს, დე! - ტელეფონზე ვანიშნე. დედა დაწყნარდასავით და თავის საქმეებს მიუბრუნდა.

-        რა კარგად მოიფიქრე! - შემაქო ობამ - სხვა დროს ყურსასმენებიც გაიკეთე ხოლმე…

 დედა მეორე დღიდანვე შეუდგა ჩემს დარწმუნებას, გამოკვლევებზე წავსულიყავი, რაზედაც ვერ დამითანხმა. მერე და მერე ჩემმა აშკარა გაუმჯობესებამ დაამშვიდა. ერთია, საყვედურებს მოუმატა, ამდენს რას ლაპარაკობ ტელეფონზეო. სხვამხრივ,  ჩვენი მორყეული ცხოვრება ქარიშხლიდან შტილის ფაზაში გადავიდა. დედას ჩვეულებრივ რუტინაზე მაკლერებთან, კლიენტებთან, ნათესავებთან და მეზობლებთან მუდმივი დისკუსიის და აზრთა გაცვლა-გამოცვლის ტვირთი დაემატა. იღლებოდა, მაგრამ მის სახეს მაინც დაეტყო გამოცოცხლება.

 მე ლექციებს დავუბრუნდი. დეკანისგან თავს დატეხილი რისხვის შემდეგ ქიმიის ლექტორი ყველანაირად ცდილობდა, ჩემთან კონტაქტი თავიდან აერიდებინა, მაგრამ ის და მისი ფოკუსები დიდად აღარ მაღელვებდა - ობას გამოჩენა ზღვაში ჩავარდნილისთვის გადაგდებულ სამაშველო რგოლს გავდა. შიგადაშიგ, დეიდა თამარა მოდიოდა ხოლმე ჩვენთან, წნევის აპარატს ამოიღებდა, ჯერ დედას გაუზომავდა, მერე მე, მერე ზოგად კითხვებს დაგვისვამდა და ამ რიტუალის დასრულების შემდეგ ის და დედა სამზარეულოში გადაინაცვლებდნენ ყავასთან და სასუსნავებთან. იქიდან მესმოდა როგორ გადადიოდნენ ერთი თემიდან მეორეზე, მომავალი ბინის დეტალებს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ. შიგადაშიგ თამარა დეიდა ჩემზე წუხდა:

-        მეგობრებთან ისევ არ კონტაქტობს? ძაან ჩაჯდა სახლში სალი!

-        ახლა აშკარად უკეთაა, იმ გულყრამდე საშინლად გამოიყურებოდა, უკვე არ ვიცოდი, ვისთვის მიმემართა... მგონი ძალიან ეგოისტურად მოვიქეცი, გადავყევი ჩემს დარდს და ხო ნახე, რაც მოხდა?! ვერ მივაქციე ყურადღება... - დარდობდა დედაჩემი.

-        შენც არ იყავი კარგ დღეში, მართა! ასეთი მოულოდნელი ამბავი... ეჰ, ვის არ დაანგრევს? მაგრამ სალი მაინც მეტს უნდა დადიოდეს მეგობრებში, გულს გადააყოლებს...

-        ხო იცი, მაგან რაც გადაიტანა?! ველაპარაკე ფსიქოლოგს, მაგრამ არ მომყვება... ცოტას დავაცდი კიდევ, აშკარად უკეთაა - ისევ იმეორებდა დედა - მეგობრებსაც უბრუნდება, ისე არა, როგორც ადრე, მაგრამ მაინც ნახულობს! თან სულ ტელეფონზე კიდია...

 გადატანილი, საშინელი წლის მერე ყავით და ორცხობილებით დამტკბარი ქალების ღუღუნი ქარიშხლის მერე გამოჭყეტილ მზის სხივს ჰგავდა.

  ობა ძირითადად სახლში იყო, დიდად არ უყვარდა გარეთ გასვლა. სამაგიეროდ, ჩემს ოთახში,  სარწეველაში უყვარდა ჯდომა, საიდანღაც გამოაძრობდა დიდი ხნის წინ დავიწყებული წიგნს და კითხულობდა გულმოდგინედ.

-        ობა, მომიყევი შენზე! - ვთხოვე ერთხელ ძილის წინ.

-        ოჰ, ეს გრძელი ამბავია…

-        არ მომიყვები?

-        ჰმ...მოკლედ მოვყვები მაშინ... - საწოლის გვერდით ჩამოჯდა, იატაკზე - ერთი ძველთაძველი გადმოცემის მიხედვით ადამიანი თავიდან თორმეტფეხა არსებად შექმნილა. თურმე უამრავი თვალი ჰქონია და შეეძლო ხეების და ქვების სულებიც დაენახა. ამით გაამაყებულს რაღაცით გაუნაწყენებია სხვა არსებები და იმათ დაუსჯიათ - ორად გაუყვიათ. ერთ ნაწილს ორ-ორი კიდური და ორი თვალი შერჩა, მეორეს - რვა ფეხი და რვა თვალი, სულების დანახვაც სანახევროდ შეეძლო ორივეს… რვაფეხიანები - ობობები უმეტესად ღამის ცხოვრებას ვეწევით, ადამიანებს დღის ცხოვრება მიუჩინეს. მაგრამ ობობები ყველაზე ბედნიერები მაინც ადამიანების გვერდით არიან. განსაკუთრებით ყველაზე ძველი ჯიშების ჩამომავლები, რომლებსაც კიდევ ახსოვთ, რომ ოდესღაც ისინი და ადამიანები ერთნი იყვნენ. ასეთები თანდათან სახლების მფარველებად იქცნენ!

-        ესე იგი ყველა სახლს თავისი მფარველი ობობა ყავს? შენ სულ ჩვენი სახლის  მფარველი იყავი?

-        კი, ყველას ყავს! რაც შენმა ბაბუამ ეს სახლი ააშენა, სულ აქ ვცხოვრობ. მამაშენი მაშინ ძალიან პატარა იყო!

-        ესე იგი მამაც გიცნობდა?

-        ჰაჰა, აბა რა! ხომ გახსოვს, როგორ უხაროდა, შენსა ნახატებზე რომ მხედავდა?!

-        მართალია... - გამახსენდა მამა, ჩემს ნახატებს როგორ ათავალიერებდა.

-        ის სიმღერა მიმღერე რა...

 ობამ ღიღინი დაიწყო.

-        მალე ალბათ ბინაში გადახვალთ, გესმის სალი? - ხმას დაუწია ცოტა ხნის მერე, თითქოს უნდოდა ფრთხილად შემოეპარებინა. - დაუძინია…

 არ მეძინა, არ მინდოდა მიმხვდარიყო, რომ მისი სიტყვები გაიგე. არ მინდოდა, კითხვაზე: ,,შენც ხომ ჩვენთან წამოხვალ“? პასუხი გამეგო.

***

  ბოლოს და ბოლოს ის დღეც დადგა! ჩვენს სახლს კლიენტი გამოუჩნდა. მოყოჩაღებულმა დედამ მაშინვე შეიძინა წინასწარ შეგულებული ბინა. ძალიან გახარებული ჩანდა, აქებდა და აქებდა იმ ადგილს.

-        იცი რა ხედები აქვს? შენი ოთახიდან მთელი თბილისი ჩანს!

 ახალი სახლი, რომლის მესამე სართულზეც ჩვენი ბინა იყო, ძველი და ახალი თბილისის მოსაზღვრე უბანში იდგა. იმ ქუჩაზე ჩემდა სასიხარულოდ ჯერ კიდევ შერჩენლიყო ძველი ქვაფენილი და ბინას მართლაც კარგი ხედები ჰქონდა. გასაგები იყო დედას გახალისება -ახლადაშენებულ სახლებში არ ბოგინობენ მოგონებები, ისინი სრულიად ცარიელებია, ახალი სულებით დაუსახლებლები. ასეთი ცვლილება მეც მომწონდა, თუმცა მანამ, სანამ ძველ სახლში ჩვენი ოჯახის თუნდაც ერთი სკამი იდგა, გული მაინც იქით მიმწევდა.

 მალე სახლი მუყაოს ყუთებით აივსო. ნელ-ნელა შეცოტავდა ავეჯი, ავეჯს მიყვა სამზარეულოს ჭურჭლის დიდი ნაწილი და ტელევიზორი.

-        სალი, იქნებ ხვალ სარდაფში ჩახვიდე?! - თქვა ერთ საღამოს დედამ - ბევრი რამეა იქ გადასარჩევი.- შებრუნდა და თაროებიდან წიგნების გადმოლაგებას შეუდგა. არ უნდოდა შემჩნეოდა, როგორ უჭირდა ამაზე ლაპარაკი.

-        მარტო გადავარჩიო? იქ ჩემი არაფერი არ იქნება, იქნებ ჯობია შენ....

-        სალი, შენ ჩადი, რა! - ნერვიულად შემაწყვეტინა დედამ ისე, რომ არ გამოუხედავს.

-        კარგი!

 მეორე დღეს, როცა თვალი გავახილე, სახლში მარტო ვიყავი. კარგა ხანს ვითრიე ფეხი, ჯერ საუზმეს მოვუნდი სამჯერ მეტ დროს, მერე უცებ გამახსენდა, რომ სხვისგან ნათხოვარი წიგნები უნდა მომეძებნა და ცალკე გადამეწყო, მერე სარკეში საკუთარ სახეზე რაღაც არ მომეწონა და დიდხანს ვაკვირდებოდი ჩემს წვეტიან, ბოლოში აპრეხილ ცხვირს… ბოლოს, როცა მიზეზები გამომელია, როგორც იქნა, სარდაფის კიბეს მივადექი. ის იყო, ფეხი ჩავდგი, რომ კარზე ზარი გაისმა. ვიფიქრე, ეტყობა დედა მობრუნდა თქო, მაგრამ შევცდი - კარში უცნობი, გაქუცულ პიჯაკზე შემოცმულ, მოყავისფრო ქურთუკში გამოწყობილი, მაღალ-მაღალი, ხმელი, შავგვრემანი კაცი იდგა.

-        გამარჯობა, სალომეა! - მითხრა პირდაპირ. გამიკვირდა, სრული სახელით არც მახსოვს, ოდესმე ვინმეს მოემართოს.

-        რა გნებავთ?

-        მე მამათქვენის თანამშრომელი ვარ, წერილი მაქვს გადმოსაცემი! შეიძლება შემოვიდე?

-        სტატისტიკის სამმართველოდან ხართ? მე თქვენ არ გიცნობთ! - კარზე მომდგარი უცნობების ყოველთვის მეშინოდა. კაცი ოდნავ შეყოვნდა.

-        არა, მე უშიშროების სამმართველოდან ვარ! - და უბის ჯიბიდან ტყავის ყუიანი ბარათი ამოიღო.

 უშიშროების საამართველოს გაგონებაზე უნებურად გამეცინა.

-        მამაჩემი არ მუშაობდა უშიშროებაში! რაღაც გეშლებათ!

-        მამათქვენი არ მუშაობდა უშიშროებაში, ნამდვილად ასეა! მაგრამ მამათქვენი მუშაობდა ჩვენს პროექტზე, უნდა აგიხსნათ, ამიტომ გთხოვეთ, რომ შემომიშვათ!

-        დედა სახლში არაა!

-        არა უშავს, თქვენ ხომ სრულწლოვანი ხართ? უფროსების დასწრება სავალდებულო არაა! - გაეღიმა.

 გაოცებულს და შეშინებულს არგუმენტები აღარ დამრჩა, სხვა გზა არ იყო და სახლში