პროლოგი

ჩრდილოეთ ამერიკის ინდიელთა რწმენის თანახმად, ყველა ადამიანს საიდუმლო ჯადოსნური ძალა და პირადი მფარველი სული იცავს. მშობლები შვილებს მფარველი სულის მოპოვების გზას ასწავლიან. პირადი მფარველი სულების აღმნიშვნელი სახელია მანიტუ.

ბავშვობაში სიზმრების რვეული მქონდა, ახლა სიზმრები აღარ მაქვს. არ ვიცი, თვითონ სიზმრები გაქრნენ, თუ - ის ზღვარი, რომელიც მეხმარებოდა სინამდვილის და სიზმრის ერთმანეთისგან გამიჯვნაში. მაგრამ ვინ თქვა, რომ სიზმარი სინამდვილე არაა? ხომ ხდება, თუნდაც ჩვენს გონებაში. ნუთუ, ბევრად უფრო რეალური არაა, ვიდრე მოსაწყენი ყოფითობა, რომელშიც ათასნაირი შიშებით, ნორმებით და გადაჭარბებული სიფრთხილით შეზღუდულები ვართ. დედაჩემი ამბობს ხოლმე, რომ სიზმრები სიცრუეა, მათზე პასუხისმგებლები ჩვენ არ ვართ. დედაჩემს ახასიათებს პასუხისმგებლობებისგან გაქცევის სურვილი, თუმცა არა - გაქცევა.

სიზმრებს რომ ვეღარ ვხედავ, შეიძლება იმის ბრალია, რომ არ მძინავს. შეიძლება იმიტომ არ მძინავს, რომ სიზმრების ნახვა არ მინდა, ან კონკრეტულად იმის, რასაც დარწმუნებული ვარ, სიზმარში ვნახავ. ვიცი, ნანახით ბედნიერი ვიქნები, მაგრამ გამოღვიძებულმა რაღა უნდა ვქნა? ჰო, სიზმრები იმიტომ აღარ მაქვს, რომ გაღვიძების მეშინია. არ დამითვლია, რამდენი დღეა, რაც არ მძინებია. დღე და ღამე ერთია თითქოს, მითუმეტეს მაშინ, როცა ოთახში სინათლის შემოსაშვებად ფანჯრებზე ფარდებიც კი აღარ იწევა. ადრე მიყვარდა ხოლმე ფარდების გადაწევა. თხელი, გამჭირვალე და სქელი, მუქი ქსოვილის გვერდზე გასრიალება. ახლა ორივე ფანჯრებს დარაჯობენ, მაგრამ დასვენება დარაჯებსაც ხომ უნდათ, არა?

ჩემი ნამდვილი დარაჯი სადაა, არ ვიცი. არც ის დამითვლია, რამდენი დღეა, რაც არ მინახავს, არ დამლაპარაკებია, არ გამბრაზებია, არ დავუმშვიდებივარ, ან არ უკითხავს, როდემდე დამელოდებიო ამაღამ. არც მე მიპასუხია მხრების აჩეჩვის და ამობრუნებული ხელების ჟესტით. არც დავლოდებივარ. არ ვიცი, რამდენი დღეა, რაც აღარ ველოდები მის მოსვლას.

ადრე ყველაფერს ვითვლიდი: სალაროს რიგებში ჩემთან ერთად მდგომ ადამიანებს, გაჩერებაზე მოსულ ავტობუსებს, სახლისთვის საყიდელ პროდუქტებს, წაკითხულ წიგნებს, რუსთაველზე გასაყიდად გამოტანილ ნახატებს, ბუკიას ბაღში შეკრებილ ჯგუფებს და სახლამდე მისასვლელ კიბეებს. ახლა იმასაც ვერ დავთვლი, რამდენი დღეა, რაც რუსთაველზე გასაყიდად გამოტანილი ნახატების დასათვალიერებლად არ ვყოფილვარ, ბუკიას ბაღისთვის აივნიდან არ მიყურებია, ან სახლამდე მისასვლელად ექვსი სართულის კიბეები ფეხით არ ამივლია. სახლამდე მისვლა აღარ მჭირდება. სულ სახლში ვარ.

იატაკზე პურის ნამცეცები ყრია. არ ვიცი, როდინდელია. ბავშვობაში ბაბუა მარიგებდა ხოლმე, ძირს დაგდებულ პურს არ უნდა გადაუარო, ცოდვაა და ღმერთი დაგსჯისო. ეს სასჯელი პურის ნამცეცების გადავლაზეც ვრცელდება, ბაბუ? აკი, ყოველთვის ვასრულებდი ამ დარიგებას. მაინც დავისაჯე, მაგრამ იქნებ, ეს ღმერთის სასჯელი სულაც არაა. თუ ღმერთმა არა, მაშინ ვინ დამსაჯა?

ვბრაზობ. ვდგები და იატაკზე დაყრილ ნამცეცებს ფეხით ვსრეს. არანაირი სასჯელის არ მეშინია.

მე შიში ყველაზე საშინელი გრძნობა მგონია, უშიშრობა - კიდევ უფრო საშიში. ადრე მშიშარა ვიყავი, ახლა უშიშარი ვარ. ამას დავამტკიცებ და დღეს დასაძინებლად დავწვები. ვამბობ, დავწვები-მეთქი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ დამეძინება.

მოსაწყენია უშიშრად ყოფნა იმიტომ, რომ აღარაფერს აკეთებ, რასაც მანამდე შიში გაკეთებინებდა. ჩვენ დამარცხების შიშით ვიბრძვით, დაკარგვის შიშით ვინარჩუნებთ ადამიანებს, მარტოობის შიშით ვიღებთ მსხვერპლებს, მიტოვების შიშით ვტოვებთ სხვებს, გაქრობის შიშით ვქმნით დასამახსოვრებელ მოგონებებს, ვიღაცის სიბრაზის შიშით ვთრგუნავთ საკუთარ უკმაყოფილებებს, მომავლის შიშით ვბოჭავთ ახლანდელ თავისუფლებებს. ჩვენ შედეგები გვაშინებს და ის, რომ ვერ გავუძლებთ მათ. მაგრამ თურმე შედეგების შიშის გარეშე არაფერს აზრი არ აქვს. ამიტომაა მოსაწყენი უშიშარი ადამიანის ცხოვრება. ადამიანის, რომელსაც აღარც მიმტოვებელი ჰყავს, აღარც - გამბრაზებელი. ადამიანის, რომელსაც ყველა შიში ერთ დიდ ლოდად ექცა, ჯერ ზედ დაეცა, მერე უგზო-უკვლოდ გაქრა, თუმცა მისგან დატოვებული ტკივილები დარჩა და - მძიმე ლოდის ქვეშ წოლის სასოწარმკვეთი, გამანადგურებელი შეგრძნება.

ახლა ასე მგონია, ლოდი მართლა რომ დამეცეს, იმ შიშების ლოდზე უარესი მაინც ვერ იქნება. დედასაც ვუთხარი იმ დღეს, სახეში რამდენჯერაც გინდა, გამარტყი, არ მეშინია-მეთქი. რა თქმა უნდა, ხელიც არ დაუკარებია. თავისი გამხდარი, სწორი თითები თავისივე ლოყებთან მიიტანა და ისე მოუჭირა, მეგონა, ცოტაც და თვალები გადმოუცვივდებოდა. არაფერი მომხდარა. დედას ლურჯი, გაურეცხავი ქლიავისფერი თვალები დედასთან დარჩა. მგონი, პირველად ვნახე ასეთი შეშინებული. თითქოს ადგილები გავცვალეთ. ახლა დედას აქვს დასაკარგი, მე - აღარ. არადა დარწმუნებული ვარ, დედას აქამდეც ეშინოდა რაღაცების, უბრალოდ საკმარისად ძლიერი იყო, რომ გაბედული ადამიანის როლი ეთამაშა. და ახლა კი ისეთია, შეწებებულ ლარნაკს ჰგავს, რომელშიც წყლის ჩასხმის ყოველ ჯერზე, გეფიქრება, რომ ეს-ესაა შეწებებული ადგილებიდან წყალი გადმოვა.

წლების წინ სიზმრების რვეული სწორედ დედამ გამაკეთებინა. მგონი, უნდოდა მწერალი გამოვსულიყავი, როგორც დეიდაა. მაგრამ დეიდაჩემი მწერალი სულელური სიზმრების წერით ნამდვილად არ გამხდარა. დედამ ან არასწორი გათვლა გააკეთა, ან სულ სხვა მიზანი ჰქონდა.

საერთოდ იშვიათად ვლაპარაკობთ ხოლმე მე და დედა იმაზე, რა გვინდა ერთმანეთისგან. არასდროს უთქვამს, მაინცდამაინც ასე უნდა მოიქცეო, სამაგიეროდ, თვითონ ისე იქცეოდა, რომ მისი სურვილების შესრულება ბუნებრივად მინდებოდა, თუნდაც მხოლოდ იმიტომ, რომ მას ეგრძნო თავი კარგად. დედას გაბრაზების ყოველთვის მეშინოდა. ახლა ეს შიშიც გაქრა მიუხედავად იმისა, რომ დედა ისეთი გაბრაზებული, როგორიც ამ დღეებში ვნახე, არასდროს მინახავს. ჩემი ბავშვობის ყველაზე კოშმარული სიზმრები ახდა, მაგრამ მე აღარც ბავშვი ვარ და აღარც ამ კოშმარების მეშინია. ხომ შეიძლება, რომ ახლა სიზმრები იმიტომ აღარ მქონდეს, რომ დედამ სიბრაზის ნიშნად ჩემი ძველი სიზმრების რვეული დაწვა?

იატაკზე პურის ნამცეცებს ვეღარ ვამჩნევ, მხოლოდ ალაგ-ალაგაა, ალბათ ჩემს ჩუსტებს თუ აჰყვა. ჩუსტის ძირებს ვამოწმებ და ასეცაა. ჩემი ,,ცოდვის“ მტკიცებულება აქაა. ახლა ის მაინც მეცოდინება, რომ ღმერთს ჩემი დასჯა თუ მოუნდება, საბაბი აქვს.

ბაბუა ამის გამო ნამდვილად არ იამყებდა ჩემით, თუმცა დარწმუნებული არ ვარ, რომ გარდაცვლილებს სიამაყის უნარი აქვთ. გარდაცვლილები არიან, ანუ შეცვლილებიც და მაინტერესებს, როგორი ხარ, როცა სიკვდილმა შეგცვალა.

საათს ელემენტები უნდა გამოვაცალო. საათის წიკწიკის ხმას ვერ ვიტან. მაშინ ნაკლებად მესმოდა, როცა სახლში ადამიანების ხმები ისმოდა, ახლა მხოლოდ საათის წიკწიკის ხმა დარჩა. მისი გაჩუმება ისეთი მარტივია, თითქოს მკვლელობა არ იყოს, მისთვის გულის ამოცლა. აბა, ელემენტები საათისთვის რაა? არ მანაღვლებს, საათს გული რომ უნდა ამოვაცალო. ახლა სახლის სიჩუმეს მუსიკალურად გამფორმებელი აღარ ჰყავს.

ელემენტებს მაგიდაზე ვაწყობ და ისევ ჩემს ჩვეულ ადგილთან მივდივარ. სავარძლის საზურგეზე გადაწოლილი მოკეცილ მუხლებს მარცხენა სახელურს ვაყრდნობ. სამარისებულ სიჩუმეში ისეთი განცდა მაქვს, თითქოს საათი კი არა მე მოვკვდი. ისეთი განცდა მაქვს, თითქოს უნდა ჩამეძინოს, მაგრამ სიზმრის ნახვა არ მინდა და ამ შეგრძნებას წინააღმდეგობას ვუწევ. მერე თითქოს ვნებდები იმით შეგულიანებული, რომ ადრინდელივით შეიძლება ჩამეძინოს, მაგრამ სიზმარი მაინც არ ვნახო. არ დამითვლია, რამდენი წამის, ან წუთის განმავლობაში მჯეროდა ამის. უნებურად სხვა რაღაც დავთვალე. ჩემს წინ ერთი ქალი დგას და დაჟინებით მაცქერდება, თან ლურჯი, გაურეცხავი ქლიავისფერი თვალების ბრიალით ამბობს:

-სავარძელში როგორ უნდა მოისვენო. წადი, საწოლში. -დედამ არ იცის, რომ ჩემი ჩაძინების უკანსკნელი მცდელობა გაანადგურა.

 დედაჩემივით სულ წასვლა მინდა და მამაჩემივით სულ ვრჩები. მშობლებისგან ადამიანები ბევრ რამეს სწავლობენ, თუნდაც იმას, როგორები არ უნდა იყვნენ.

ღამეა, არ ვიცი - რომელი საათი. მძინავს. მახურავს სქელი, უხეშ ზეწარში ჩასმული საბანი. ვიღაცის სუნთქვას ვგრძნობ ჩემს თავთან. ვიღაცის სუნი მცემს. მძაფრი, ახლადმოწეული სიგარეტის.

-დაუძინია, -ამბობს ხმა. წარმოვიდგენ ამ ხმის პატრონს - კაცს ოდნავ მოშვებული, ყავისფერი წვერით, მზისგან გარუჯული სახის კანით იმიტომ, რომ ტანს გრძელსახელოიანი სამოსით იცავს, მუქი თაფლისფერი თვალებით და ჭაღარებით დაწინწკლული თმებით. ვერ ვხდები, ასეთ ახალგზარდას ამდენი ჭაღარა საიდან აქვს. საბანს ეხება და ალბათ გვერდებს თუ მიკეცავს. არადა ჩავწექი თუ არა, მე თვითონ კარგად შემოვიკეცე. თუმცა ამ ხმის პატრონს ახასიათებს გადაჭარბები, თუნდაც არასაჭირო ზრუნვა.

-თუ სძინავს, ნუღარ დატრიალებ თავს, -მესმის მეორე ხმა. ამ ხმას სუნი არ აქვს. შორს დგას. ამ ხმის პატრონს ატმისფერი საღამური უნდა ეცვას მკერდთან შესაკრავი წვრილი თასმებით და მხრებამდე სწვდებოდეს მხოლოდ ღამით, დაწოლის წინ გაშლილი ყავისფერი თმა.

-არ დავტრიალებ, მოვდივარ, -ჩურჩულით პასუხობს კაცის ხმა. მისი ნათქვამის მჯერა. ეს სიტყვები უკვე შორიდან მომესმა.

-თავის ოთახში როდისღა უნდა გადავიდეს, -ქალის ხმას მწუხარება უფრო ეტყობა, ვიდრე გაღიზიანება. -თერთმეტი წლისაა და მარტო ისევ ვერ იძინებს.

-რა გინდა, რა ხელს გიშლის, -კი არ საყვედურობს, უბრალოდ იკვირვებს კაცი. ასე იცის. საყვედურები არ სჩვევია. სანამ ქალი ისევ დაილაპარაკებს, მსუბუქი ხმაურია. საწოლიდან საბნის აშრიალების და მერე საწოლთან სხეულის შერწყმის ხმა.

-თავის თავს უშავებს, -იმეორებს ქალი. -მერე უფრო გაუჭირდება.

-სხვა არაფერი გაუჭირდეს ცხოვრებაში და ამას მოევლება, -ახლა კაცი ახმაურებს ჯერ შარვალს, რომელსაც ფეხებიდან იძრობს, მერე - პერანგს, რომელსაც ფერთხავს და გვერდზე ისე დებს, ბოლოს, ისიც საწოლში წვება. არ ვიცი, ეს პერანგის დაფერთხვა რას ნიშნავს. გეგონება, მთელი დღის საფიქრალისგან ათავისუფლებს მას. ნეტავ, ეს მართლა ეხმარება?

-ახლა ეგ გადაუწყვიტე კიდევ, -ქალს ისეთი ხმა აქვს, გეგონება, კაცთან ლაპარაკი აღარ უნდა. წარმოვიდგენ, როგორ უწვრილდება ამის თქმისას ისედაც წვრილი ტუჩები. ისე უწვრილდება, შეიძლება, აღარც უჩანს.

-შენ ტყუილად ნუ შფოთავ, -ამშვიდებს კაცი. ალბათ თავი მისკენ აქვს მიტრიალებული და მისი თვალების დანახვას ცდილობს. ბნელა, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, მაინც ხედავს.

სიჩუმეა. არც ერთი აღარაფერს ამბობს. ისე ჩუმად ლაპარაკი არ შეუძლიათ, მე რომ ვერ შევძლო მოსმენა. ჩურჩულისას ორივეს განსხვავებული ხმა აქვს და საერთოდ, ღამით ყველაფერი უფრო სხვანაირია. ხანდახან მგონია, ღამით რაც ხდება, რეალური არაფერია და ასე ფიქრი მაწყობს. მითუმეტეს, ცოტა ხნის შემდეგ, როცა რაღაც ისეთი უნდა გავიგო, რაც აღარასდროს დამავიწყდება და რაც სხვა დანარჩენს - დღესაც და ღამესაც ჩემთვის მართლა შეცვლის.

-ვითომ ზედმეტად გავათამამეთ და ასე ამიტომ იქცევა? -ჩურჩულებს ისევ ქალი, თითქოს თავის თავს უფრო ელაპარაკება, ვიდრე კაცს.

-ნუ მოიგონებ ხოლმე, -მაინც პასუხობს კაცი მიუხედავად იმისა, რომ თავისი ეჭვის პასუხს ქალი მისგან არ ელოდება.

-უფფ, -ხვნეშის დროსაც კი თავშეკავებულია. დაჩურჩულებული ხვნეშაც კი სხვანაირია, უფრო რთულად ასატანი. -ყველაფრის სწორად გაკეთებას ვცდილობ, ღმერთია მოწმე. -აქ თვალებს ალბათ ჭერისკენ აპყრობს. ვინ იცის, ღმერთიც უყურებს საიდანღაც და ეთანხმება, ჰო, ასეაო. ღმერთის ჩურჩული მე არ მესმის. შესაბამისად, არ ვიცი, ქალი ყველაფერს სწორად აკეთებს თუ არა.

-ყველაფრის სწორად გაკეთება შეუძლებელია, -განაჩენივით ისმის კაცის ხმა. თითქოს ქალის სასოწარკვეთილი სიტყვები ქარს ერთიანად მიაქვს.

-შეიძლება ასეა, -გარკვეული ხნის მერე პასუხობს ქალი. -მაგრამ ახლა მე უფრო მეტ პასუხისმგებლობას ვგრძნობ, ვიდრე სხვა შემთხვევაში ვიგრძნობდი. -ვერ ვხვდები, რომელ პასუხისმგებლობებზე ან შემთხვევაზეა საუბარი.

-სხვა შემთხვევა ღმერთმა არ ისურვა, -ჩურჩულით ხნვეშის კაციც. ისევ წარმოვიდგენ, მდუმარებაში როგორ აღუპყრიათ ჭერისკენ თვალები ღმერთის მორჩილების ნიშნად.

-შენ უფრო შებოჭილად არ გრძნობ თავს? -იმაზე ხმადაბლა ამბობს ქალი, ვიდრე მანამდე საუბრობდა. გეგონება, საიდუმლოს უმხელსო ან საიდუმლოს მოსმენა უნდაო მისგან. არ ვიცი, კაცი საერთოდ არაფერს პასუხობს, თუ ისე პასუხობს, რომ მე აღარ მესმის, მაგრამ ცოტა ხანში წამიერი სიჩუმის მიზეზი ჩემთვის ცნობილი ხდება.

-რატომ არაფერს მეუბნები, -ამბობს ქალი. -უფრო შებოჭილად გრძნობ თავს, ხო? -ხმადაბლა აღარ საუბრობს. პირიქით, ხმას ისე აუწია, გეგონება, თავისი აღმოჩენით შვება იპოვაო.

-მერე რა ასე თუა? -პირდაპირ თანხმობას თავს არიდებს კაცი. -ეს არ ნიშნავს, რომ ვნანობ. -ბოლო სიტყვებით თითქოს პირველის დაბალანსება უნდა.

-არც მე ვნანობ, -წამოიძახებს ქალი იმ დამნაშავესავით, რომელსაც არ სურს, დანაშაულში მონაწილეობა მხოლოდ მას დაბრალდეს. -უბრალოდ ხანდახან მინდა, წავიდე და ყველა და ყველაფერი აქ დავტოვო.

-ჩვენი დატოვებაც გინდა? -კაცის ხმაში საყვედური ახლაც კი არაა. არც ქალის პასუხია სადმე მომდევნო რამდენიმე წუთი. ეს დრო მართლა გაიწელა, თუ მე მომეჩვენა ამხელა, წარმოდგენა არ მაქვს. ქალს არც რამდენიმე წუთის შემდეგ უპასუხია. კაცის ხმამ ამხილა მისი აღიარება. -ჩვენი დატოვება გინდა.

სიჩუმეა. მისაღები ოთახიდან შემოდის საათის წიკწიკის ხმა და ჩვენს საძინებელში რჩება. საძინებელში თითქოს უხილავი სიმძიმე ჩამოწვა და სიბნელით შეიარაღებული დაგვესხა თავს. საქმე ისაა, რომ ამ სიმძიმეს არც ერთი ვერბრძვით. მე იმიტომ, რომ მძინარის როლს ვთამაშობ და ამ დროს უხილავ სიმძიმესთან ბრძოლას ვერ დავიწყებ, როლიდან მომიწევს გამოსვლა. ქალი და კაცი იმიტომ არ იბრძვიან, რომ ალბათ ბრძოლის ძალა აღარ აქვთ, ან წინასწარ იციან, რომ ამ სიმძიმეს ახლა ვეღარაფერი დაამარცხებს ამქვეყნად. მხოლოდ გათენება თუ უშველის ამას. ჰო, მე მაინც მგონია, რომ როცა გათენდება, ყველაფერი ჩვეულებრივად იქნება.

ლამისაა, დავიჯერე, რომ სიმძიმით დაღლილ ქალს და კაცს ჩაეძინათ ან ერთმანეთს ატყუებენ ჩემსავით, რომ სძინავთ. თუ ახლა სამივე მძინარე ადამიანის როლს ვთამაშობთ, მოგებული ვინ უნდა იყოს? ის, ვისაც მთელი ღამე მართლა არ დაეძინება? წაგებული ვინ უნდა იყოს? ის, ვისაც მართლა ჩაეძინება?

-მგონი, საკუთარი შვილი რომ მყოლოდა, ეს არ მენდომებოდა. -გაისმის სიჩუმეში ხმა. ქალია. დედაჩემია.

-ისიც ჩვენი შვილია. -ამბობს კაცი ისე, რომ მისი სამი სიტყვა სამი ცალი გამჭირვალე ბუშტივით მიფრინავს ჰაერში და მათი გასკდომის შემდეგ არაფერი რჩება.

-ჩვენია, -ეთანხმება ქალი. -მაგრამ ნაშვილებია.

სიჩუმეა. სიმძიმე დამარცხებულია, თითქოს რაღაცაზე შეთანხმებულ ქალს და კაცს ამ ბრძოლის მოგების უფლება მისცა.

სიმძიმის ნაცვლად რაღაც უცხო და უჩვეულოა ჩემს საწოლთან და არ მშორდება. არც სუნი აქვს, არც - ხმა. აქამდე არასდროს მინახავს. ვერ წარმოვიდგენ მის ფერს, ან თმას. ვერ წარმოვიდგენ, რას იხდის, რას იცვამს, სად იყო, სანამ ოთახში ისინი ჩურჩულებდნენ, ის სად იდგა. ვერ წარმოვიდგენ, მხოლოდ სიბნელეში მოვა ხოლმე, თუ დღისითაც აქ იქნება. ვერ მეცოდინება, ახლა თუ მე ხმას ამოვიღებ და ვიკითხავ, ნაშვილები რატომ ვარ-მეთქი, გაქრება და თავს დამანებებს თუ არა. ვერ განვსაზღვრავ, თუ დუმილს ავირჩევ, ოდესმე შემეძლება თუ არა რამის თქმა. იქნებ, ავდგე და ჩემს ოთახში წავიდე? იქნებ, ავდგე და საერთოდ წავიდე სახლიდან? რომ გამომეკიდონ და დამაბრუნონ? რომ გამომეკიდონ, ხომ მაქვს უფლება, არ დავბრუნდე მათთან, ვინც ჩემი ნამდვილი მშობელი არაა? იქნებ, უბრალოდ გათენებას უნდა დაველოდო და იმას, რომ ეს ყველაფერი ღამესთან და სიბნელესთან ერთად წავა. ყველა ნაჩურჩულები ხმა გაუჩინარდება და ჩურჩულით გამხელილი ყველა ცოდვა. დილით დედა აღარ იქნება ქალი, რომელსაც ქმარ-შვილის მიტოვება უნდა და მეც აღარ ვიქნები ბავშვი, რომელსაც თურმე ნამდვილი მშობლები არ ჰყავს. დილით მამა ისევ ჩაიცვამს თავის დაფერთხილ პერანგს და დღის განმავლობაში მას ახალი ფიქრებით დატვირთავს. ხვალ ღამით კი დაძინებამდე მეც დავფერთხავ ჩემს კაბას, რომ ძილში ფიქრებმა არ შემაწუხოს. ჰო, ხვალ ასე ვიზამ.

ვიცი, ამაღამ ვინ მოიგებს დაძინებულის როლის თამაშს. დედას და მამას ხმამაღალი, თავისუფალი სუნთქვა მესმის, რაც იმას ნიშნავს, რომ უკვე ორივეს სძინავს. მე ამაღამ კიდევ ბევრი უნდა ვიფიქრო, მართლა წავიდე თუ არა.

დედაჩემივით სულ წასვლა მინდა და მამაჩემივით სულ ვრჩები. მშობლებისგან რაღაცებს მაშინაც ვსწავლობთ, როცა ისინი ჩვენი ნამდვილი მშობლები არ არიან?

...

-ბოლოს როდის ჭამე? -მეკითხება დედა და მე არ ვიცი, მართლა უნდა ვუპასუხო, თუ ამ კითხვის დასმა უკვე იმის ნიშანია, რომ პასუხი თვითონაც აქვს. ხმას საერთოდ არ ვიღებ. თვითონაც აღარაფერს ამბობს. ოთახს ისე ათვალიერებს, გეგონება, დარწმუნებულია, აქ კიდევ ვინმე უნდა იყოს. არავინაა. ჩვენ ორნი ვართ.

დედას ტილოს თხელი შარვალი აცვია და კრემისფერი პერანგი. თმა ისე ძლიერად აქვს შეკრული უკან, მიკვირს, თავი როგორ არ სტკივა. რომ სტკიოდეს, ნეტავ, მაინც შეიკრავდა ასე? იქნებ, ზუსტად იმიტომ იკრავს, რომ ეტკინოს. იქნებ, ამით ყურადღების გადატანა უნდა.

-ფარდებს რატომ არ წევ? -მორიგი კითხვის დასასმელად საბაბი იპოვა. იცის, რომ თუ თვითონ გადაწევს, გავბრაზდები და უარესად გავხდები. ამიტომ არც ფარდებს სწევს და არც ამჯერად ითხოვს კითხვის პასუხს ჩემგან.

გულამოცლილი საათის ხმაც რომ აღარ ისმის, დედას ნანერვიულები სუნთქვა უფრო აშკარა შესამჩნევია. ისე ხმამაღლა სუნთქავს, თითქოს ყოველ ამოსუნთქვას თითო სიტყვას აყოლებს. იმ სიტყვებს, რომელთაც მომაბეზრებული, ერთფეროვანი კითხვების სახით ვერ მოიტანს ჩემამდე. სიტყვებს, რომელთაც პასუხები ნამდვილად სჭირდება იმიტომ, რომ მათი პასუხები ისეთივე აშკარა სულაც არაა, როგორც, მაგალითად, ის, რომ დიდი ხანია, არაფერი მიჭამია. ეს სიტყვები თითქოს გალიაში არიან და დედა თითო ამოსუნთქვაზე, გალიის კარის თითო გაღებაზე ცდილობს დილეგიდან შეუმჩნევლად მათ გამოპარებას. ჩემი აზრით, ეს სიტყვები დაახლოებით ასეთია: ,,როდის დაიწყებ ნორმალურ ცხოვრებას?“ ,,ამდენი დარდი უკვე ზედმეტია“; ,,ჩვენზეც იფიქრე“; ,,დავიღალეთ, ყელში ამოგვივიდა“; ,,ასე მოქცევით რა იცვლება, ვეღარ დააბრუნებ“;

არ მინდა ამ სიტყვების მოსმენა. ისევ გალიაში დარჩნენ, უკეთესია. ვიცი, გალიის კარებს გამუდმებით ეხეთქებიან და ვაი-ვიშით დედას იქიდან გამოშვებას სთხოვენ, მაგრამ მე მათ მისაღებად ჯერ მზად არ ვარ.

დედა ისევ ფეხზე დგას, თითქოს ეს-ესაა, უნდა გაიქცეს, მაგრამ ხომ ვიცი, ჯერ არსადაც არ წავა. ჯერ ყველა ოთახი უნდა დაალაგოს, მერე გაფუჭებული საჭმელი გადაყაროს და ახლით ჩაანაცვლოს, რომლის გადაყრაც რამდენიმე დღეში ისევ მოუწევს, მერე ჩემთან უნდა შემოვიდეს, რამდენიმე წუთის განმავლობაში ისე მიყუროს, თითქოს მცდის, აბა, ახლა გატყდება და მეტყვის, მორჩა, დამოუკიდებელ ცხოვრებას ვუბრუნდებიო, მერე ფარ-ხმალი უნდა დაყაროს და ნაძალადევი ღიმილით დამემშვიდობოს. ნაძალადევ ღიმილს უნდა ახლდეს ფრაზა:

-ისევ მოვალ.

ამ დრომდე დედა მე სუსტი ქალი მეგონა. მთელი ბავშვობა იმას ვხედავდი, ყოველი დაბრკოლების შეხვედრისას, ყოველთვის, როცა რაღაც გეგმისამებრ არ მიდიოდა, როგორ უნდოდა გაქცევა. ლამის დარწმუნებული ვიყავი, რომ ერთ დღეს მართლა მიგვატოვებდა. მაგრამ ან საამისოდაც არ ჰქონდა ძალა, ან უბრალოდ სხვა მიზეზი აბრკოლებდა. ვინ იცის, იქნებ, ეს მიზეზი ის გადაჭარბებული პასუხისმგებლობაც იყო, რომელსაც ჩემს, როგორც ნაშვილები ბავშვის, მიმართ გრძნობდა.

აღმოვაჩინე, რომ დედა სუსტი სულაც არ ყოფილა და ყველაზე ძლიერი სწორედ ის ადამიანები არიან, რომლებიც გაქცევის უდიდესი სურვილის მიუხედავად, რჩებიან.

მამა კიდევ უფრო სხვანაირად ძლიერია. ეგებ, მასაც ნდომებია ოდესმე წასვლა, თუმცა ეს ხმამაღლა არასდროს უთქვამს და აბა, ფიქრებს ისე მალავდა, არასდროს შემეძლო მათი მიგნება. მხოლოდ ერთადერთი ღამე იყო ჩემს ცხოვრებაში, როცა მამას ფიქრები ვნახე და იმ ღამის მერე აღარც მიცდია ძებნა.

დედა ოთახების დალაგებას იწყებს. დასალაგებელი არც არაფერია, უბრალოდ ასე ჩემს სახლში გაჩერების უფრო რეალური მიზეზი აქვს. ისე უჩუმრად ალაგებს ყველაფერს, გეგონება, ზედმეტი ხმაურით არ უნდა ჩემი გაღიზიანება. თუმცა რომც იხმაუროს, არ გავღიზიანდები. იატაკზე ცოცხის ხმამ როგორღა უნდა გამაღიზიანოს მას შემდეგ, რაც ამ ყველაფრის გადატანა მომიხდა.

უცებ დედას აჩქარებული ნაბიჯების ხმა მესმის და მერე მას ჩემს წინ მტვრის საწმენდი ჩვრით ხელში ვხედავ. ისე მიყურებს, როგორც ჩანს, ახალი შეკითხვა მოაფიქრდა:

-დეიდაშენი მოვიდა იმ დღის მერე? -როცა დეიდაზე საუბრობს, სხვანაირი ხდება. როცა დეიდას ესაუბრება - კიდევ უფრო სხვანაირი. თითქოს დედას რამდენიმე ვერსია იმის მიხედვით არსებობს, რა როლს თამაშობს დეიდა - განსჯის საგანია, დიალოგის მონაწილე, დედას ტკივილის გამზიარებელი, თუ ვიღაც იმდენად ახლობელი და თან შორეული, რომ დედა მას ვერაფრით მისწვდა. სულ მგონია ხოლმე, რომ დედას დეიდა ხელშესახებად ახლოს ჰყავს და ზუსტად მაშინ, როცა მისკენ ხელს იწვდის, დეიდა მირაჟივით ქრება.

-არ მოსულა, -ვპასუხობ დედას ისე, რომ თვალებში არ ვუყურებ. ვიცი, ყოველთვის, როცა თუნდაც უმნიშვნელო რამეს ვეუბნები, თვალები უბრწყინდება და მე მისი ვარსკვლავებიანი ცასავით აკიაფებული თვალების დანახვისას ღიმილის შეკავება არ შემიძლია.

-რანაირი ქალია, -მის ხმას თითქოს ხალისი მიეცა. -ერთხელ მაინც მოეკითხე. -ამატებს მერე და ისეთ პოზას იჭერს, საჭორაოდ ემზადება.

-დეიდა ფიქრობს, რომ როცა ადამიანს მარტო ყოფნა უნდა, მის სურვილს პატივი უნდა ვცეთ, -ამხელა წინადადება ბოლოს ხმამაღლა როდის ვთქვი, არ მახსოვს. ვიცი, დედას ჩემი სიტყვები ეწყინა, თუმცა იმ ფაქტით გამოწვეული სიხარული, რომ ველაპარაკები, ამას აბალანსებს.

-ასეთი პატივისცემა არავის სჭირდება, -ამბობს ბუზღუნით. -როცა ადამიანს მარტო ყოფნა უნდა, ესე იგი კარგად ვერაა და უნდა დავეხმაროთ. -აღარ ვეპასუხები. აზრს მაინც არ შეიცვლის და რომც შეიცვალოს, ამას არავის გააგებინებს. ზოგჯერ იმასაც კი ვფიქრობდი, რომ განსხვავებული შეხედულებები დეიდასგან გასამიჯნად ჰქონდა და არა იმიტომ, რომ მართლა ასე მიაჩნდა სწორად.

-დღეს უნდა დავურეკო, -დარწმუნებული ვარ, ეს გადაწყვეტილება ამ მომენტში სულაც არ მიუღია. -თვითონ ხო ერთხელაც არ დარეკავს. -დედას აღარ ვუსმენ. მახსენდება, ბოლოს დეიდა როგორი ვნახე. თხელი, აწურული მხრებით, რომლებიც იმაზე უფრო მაღალს აჩენდა, ვიდრე სინამდვილეშია. არადა მისი სიმაღლე ყოველთვის ისე მაშინებდა, თითქოს მის გვერდით თავს ყველაზე ციცქნა არსებად ვგრძნობდი. და ისედაც, დეიდას შეუძლია არა მარტო გარეგნობით, თავისი მზერით, საუბრით თავი იმაზე პატარად გაგრძნობინოს, ვიდრე ხარ.

იმ დღეს დეიდას შავი ატლასის კაბა ეცვა და თითებით ჩანთას ისე ჩასჭიდებოდა, თითქოს ჩანთაზე იყრიდა ჯავრს, ან თუ ჩანთას არ მოეჭიდებოდა, ფეხზე ვეღარ შეძლებდა დგომას. გამხდარიც მომეჩვენა. ყოველ ჯერზე წინაზე უფრო გამხდარი მეჩვენება. მაშინაც კაბა ისე უკვეთდა წაწვეტებულ თეძოებს, ორი თეძო ეკალივით გამოშვერილს ჰგავდა.

იმ დღეს ამ დეტალებისთვის არ მიმიქცევია ყურადღება. ახლა მახსენდება და ისიც არ ვიცი, მართლა ასე იყო, თუ ეს ჩემი წარმოსახვის ნაწილია.

დეიდა ისევე როგორც მარტოობის სურვილს, ადამიანების წარმოსახვასაც სცემს პატივს და სულ იმას ამბობს, რომ არავის აქვს უფლება, არარეალური უწოდოს იმას, რაც ჩვენს წარმოსახვაში ხდება. ვინ იცის, ისიც ჩემი წარმოსახვაა, ახლა დედაჩემი რომ დგას ჩემ წინ და მელაპარაკება. ალბათ უფრო ამის შესამოწმებლად, ვიდრე სხვა რამის გამო, დედას თვალებში ვუყურებ და ვეუბნები:

-დაურეკე.

დედა წამიერად ისე შეცბა, თითქოს მისი სიტყვების პასუხს ჩემგან აღარ ელოდა. მერე მეორე ოთახში გადის და დალაგებას განაგრძობს. სამზარეულოდან ძველ საჭმელს ყრის და ახალს აკეთებს. მოგვიანებით მიდის და პირველად ამ დღეების მანძილზე არც ნაძალადევად მიღიმის, არც თავის ჩვეულ ფრაზას ,,ისევ მოვალ“-ს მეუბნება.

ვიცი, მაინც მოვა.